Malus domestica
owoce odmiany uprawnej
Malus domestica
krótkopędy i pąki
Malus domestica
Malus domestica (jabłoń domowa)
Malus domestica (jabłoń domowa)
Malus domestica (jabłoń domowa)
cechy diagnostyczne w kluczu:Malus (jabłoń)kl 8123

właściwości i zastosowanie

wymagania uprawowe Malus domestica (jabłoń domowa)
Antropofit zadomowiony we florze Polski. [491]
🌱
Przede wszystkim gatunek ten jest podstawowym sadowniczym drzewem owocowym umiarkowanej strefy klimatycznej. Obecnie dominują wysoce intensywne sady produkcyjne z niskimi i niskopiennymi drzewami, silnie ciętymi i formowanymi, prowadzonymi przy podporach, szczepionymi na podkładkach skarlających.

Drzewa sadzone w ogrodach, obok waloru użytkowego, mają też ozdobny. Zwłaszcza w porze kwitnienia, które rozpoczyna się nieco przed listnieniem. Interesujące są i później, w czasie dojrzewania owoców (jabłek). Stare przyzagrodowe drzewa, uprawiane w tradycyjnym systemie, na silnie rosnących podkładkach i wysokopienne, nie cięte lub sporadycznie formowane, są dość malownicze, tworzą szerokie naturalne korony. Formy "naturalne" są mniej przydatne jako owocowe, z uwagi na trudność w ochronie przed chorobami i szkodnikami oraz pracochłonność zbioru owoców.

⁂ pojedynczo lub po kilka w grupie (soliter) • ▩ grupa/płat
🌳 drzewa liściaste • liście sezonowe • o znaczeniu produkcyjnym
🌺 ozdobne kwiaty • ozdobne owoce
wysokość: (2) 3 – 8 (15) m • szerokość: do  cm
kwitnienie: maj • owocowanie: od sierpnia do października

pochodzenie jabłoni domowej

Do gatunku jabłoń domowa (Malus domestica) zalicza się owocowe odmiany uprawne jabłoni. Są on produktem wielu krzyżówek kilku gatunków euroazjatyckich i długiej selekcji prowadzonej w Azji od głębokiej starożytności przez wieki, w sposób mniej lub bardziej świadomy. W tym czasie powstała niska i zwykle krzaczasta jabłoń niska (Malus pumila) (z niej wywodzą się liczne karłowe podkładki dla jabłoni). W powstaniu dawnych odmian największy udział mają środkowoazjatycka Malus sieversii s.l., kaukaska Malus orientalis i z południowo-wschodniej Europy Malus praecox, w niewielkim stopniu jabłoń dzika (Malus sylvestris). Nowsze odmiany są wynikiem mutacji dawnych odmian (sporty) lub ich świadomej hybrydyzacji z takimi gatunkami jak jabłoń śliwolistna (Malus prunifolia) i jabłoń jagodowa (Malus baccata). Współcześnie krzyżuje się i z innymi gatunkami jak np. jabłoń kwiecista (Malus floribunda).

wymagania i uprawa

🌸
🔆 miejsce:  słoneczne
💧 woda: gleba przeciętnie wilgotna (świeża) • gleba dostatecznie wilgotna • nie znosi przesuszania • nie znosi gleby podmokłej
☷ gleba: żyzna • odczyn zbliżony do obojętnego • odczyn lekko kwaśny • toleruje zasadową (wysokie pH)
❄️ zimowanie: strefa mrozoodporności 5a
ekologiczne liczby wskaźnikowe Malus domestica (jabłoń domowa)
Większość odmian jest wystarczająco mrozoodpornych dla uprawy w Polsce. Wymagają pełnego nasłonecznienia. Gleba umiarkowanie wilgotna, żyzna.

Podstawowym problemem w uprawie jabłoni są te same choroby takie jak np. parch jabłoni i mączniak jabłoni. Warto wybierać odmiany odporniejsze na te plagi.

Odmiany rozmnaża się przede wszystkim przez szczepienie (głownie przez okulizację). Stosuje się standardowe podkładki dla jabłoni. Wybór podkładki decyduje o wielkości otrzymanego szczepu, o szybkości wejścia w owocowanie, jego obfitości i jakości owoców. W produkcji owoców dominują rośliny karłowe, do 2-2.5 m wysokości, przystosowane do mechanicznego zbioru owoców.

W uprawie znajduje się ponad 2 tysiące odmian. Różnią się one wieloma cechami, m.in. odpornością na choroby, porą dojrzewanie, smakiem, przeznaczeniem użytkowym (deserowe, na przetwory). Rozróżnia się m.in. dojrzałość zbiorczą (kiedy należy je zerwać i rozpocząć przechowywanie) i dojrzałość konsumpcyjną (nieraz odległą od tygodnie i miesiące od zbioru, gdy owoce nabierają optymalnych walorów organoleptycznych). W przypadku części odmian można mówić o grupach odmian, wywodzących się od bazowej i różniących się od niej zwykle tylko jedną istotną cechą wyglądu owoców (zwykle jest to mutacja jednego genu) np. barwą lub wzorem wybarwienia skórki. Takie potomne odmiany określa się mianem sportu danej odmiany pierwotnej.

🌱 Sadzenie, wysiew, rozmnażanie (główna/preferowana metoda):

przez szczepienie [szczepienie w ręku pod koniec zimy; okulizacja (lipiec-sierpień); standardowe podkładki różniące się siłą wzrostu]

🌱 🌸

odmiany uprawne (#63) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion

A · Adam Mickiewicz · Ananas Berżenicki · Antonówka Masłowa · Antonówka Półtorafuntowa · Antonówka Zwykła · Aporta · Ariva · B · Belfer Krasnyj · Belle de Boskoop · Bramley's Seedling · Brzoskwiniowa · C · Calville de Saint Sauver · Cesarz Wilhelm · Champion · Charlotte · Charłamowskie · Cynamonówka Prążkowana · E · Empire · F · Freedom · G · Glogierówka · Golden Delicious · Golden Noble · Grafsztynek Czerwony · Grafsztynek Inflancki · Grochówka · J · Jonathan · K · Kaiser Wilhelm · Kandil Sinap · Kantówka Gdańska · Kardynalska · Koksa Pomarańczowa · Königlischer Kurztiel · Korobówka · Kosztela · Kronselska · Królowa Renet · Krótkonóżka Królewska · L · Lobo · M · Malinowa Oberlandzka · O · Oliwka Żółta · P · Papierówka · Pepina Parkera · Pepinka Litewska · Piękna Ołtarzewska · Piękna z Boskoop · R · Rajewskie · Rajka · Rapa Zielona · Rarytas Śląski · Reinette Clochard U · Reinette du Mans · Reinette Grise du Canada · Reneta Ananasowa · Reneta Landsberska · Reneta Muszkatowa · Reneta Szampańska · Ryszar Żółty · S · Schone van Boskoop · Strumiłłówka · Suislepper · Szampańskie · Szara Reneta · T · Titówka · Transparente de Croncel · Transparente de Croncels · Truskawkowe Nietschnera · W · Winter Banana · Z · Złota Reneta · Ż · Żeleźniak
bez odmiany
‘Adam Mickiewicz’ — owoce średnie do dużych; żółto-zielone; miąższ aromatyczny, kwaskowy; dojrzewają w połowie października
‘Ananas Berżenicki’ — owoce duże, jasnokremowe, z pomarańczowo-różowym rumieńcem; miąższ kruchy, winno-słodki; dojrzewa w połowie sierpnia
‘Antonówka Masłowa’
‘Antonówka Półtorafuntowa’ — owoce duże, jasnożółte; soczyste, kwaskowate; dojrzewa we wrześniu; na przetwory
‘Antonówka Zwykła’ — owoce średnie, zielonożółte; kwaskowe, b. aromatyczne; dojrzewa na początku września; na przetwory
‘Aporta’ — duże, żółozielone, z woskowym nalotem; miąższ zielonkawy, kruchy, soczysty, kwaskowy; dojrzewa w pierwszej połowie września
‘Ariva’
‘Belfer Krasnyj’ — owoce czerwone; miąższ czerwony, kwaskowy; stara rosyjska odmiana
Belle de Boskoop (‘Piękna z Boskoop’, Schone van Boskoop) — duże; zielono-żółte; miąższ kruchy, kwaśny; dojrzewają w październiku
‘Bramley's Seedling’ — owoce duże, kuliste, żółtozielone z brązowo-czerwonym rumieńcem; klasyczna odmiana angielska na przetwory
‘Brzoskwiniowa’ — owoce duże, żółtozielone, z różowym rumieńcem; soczyste, słodko-kwaśne; dojrzewają na przełomie lipca i sierpnia
‘Calville de Saint Sauver’ — owoce duże, zielono-czerwone; soczyste, słodko-kwaśne; dojrzewają w połowie października
‘Cesarz Wilhelm’ (Kaiser Wilhelm) — owoce średnie, zielono-żółte z czerwonym rumieńcem; soczyste, winno-słodkie; dojrzewają na początku października
‘Champion’
‘Charlotte’ — wąskokolumnowy pokrój; owoce zielone, z czerwonym rumieńcem; polecana jako tarasowa do pojemników
‘Charłamowskie’ — owoce średnie, żółte z czerwonym rumieńcem; miąższ delikatny, kruchy, kwaśny; dojrzewają w sierpniu; polecane na przetwory
‘Cynamonówka Prążkowana’ — owoce spłaszczone, zielonkawo-żółte; miąższ słodko-kwaśny, z cynamonowym aromatem; dojrzewają na przełomie sierpnia i września
‘Empire’
‘Freedom’
‘Glogierówka’ (Pepinka Litewska) — owoce średnie, żółte z czerwonym rumieńcem; dojrzewają w połowie września
‘Golden Delicious’
‘Golden Noble’ — owoce zielono-pomarańczowe; dojrzewają we wrześniu; używane do robienia cydru
‘Grafsztynek Czerwony’ — owoce duże; z czerwonym rumieńce; soczyste, kwaskowate; dojrzewają na początku września
‘Grafsztynek Inflancki’ — owoce średnie; z czerwonym rumieńcem; soczyste, słodko-winny, b. aromatyczny; dojrzewają we wrześniu
‘Grochówka’ — owoce małe; żółto-zielone z czerwonym rumieńcem; umiarkowanie soczyste; dojrzewają w październiku
‘Jonathan’
Kaiser Wilhelm (‘Cesarz Wilhelm’) — owoce średnie, zielono-żółte z czerwonym rumieńcem; soczyste, winno-słodkie; dojrzewają na początku października
‘Kandil Sinap’ — owoce średnie, z czerwonym rumieńcem; soczyste, winno-słodkie; dojrzewają we wrześniu
‘Kantówka Gdańska’ — owoce duże; żółte z czerwonym rumieńcem; umiarkowanie soczyste, winno-słodkie; dojrzewają we wrześniu
‘Kardynalska’ — owoce b. duże, stożkowate; zielone; soczyste, słodko-kwaskowate; dojrzewają w październiku
‘Koksa Pomarańczowa’ — owoce drobne; z pomarańczowym rumieńcem; bardzo soczyste, smak przypomina gruszkę; dojrzewają pod koniec września
Königlischer Kurztiel (‘Krótkonóżka Królewska’) — średniej wielkości; żółte z czerwonym rumieńcem; miąższ delikatny, winny; dojrzewają na początku października; polecana na przetwory
‘Korobówka’ — owoce drobne; zielono-żółte, z czerwonym rumieńcem; słodkie, z miodowym posmakiem
‘Kosztela’ — owoce średnie; zielone; soczyste, słodkie; dojrzewają w październiku; deserowe
‘Kronselska’ (Transparente de Croncels) — duże; zielono-żółte; soczyste, kwaskowe, aromatyczne; dojrzewają na początku września
‘Królowa Renet’ — duże; żółte; umiarkowanie soczyste, kwaskowate; dojrzewają w drugiej połowie września
‘Krótkonóżka Królewska’ (Königlischer Kurztiel) — średniej wielkości; żółte z czerwonym rumieńcem; miąższ delikatny, winny; dojrzewają na początku października; polecana na przetwory
‘Lobo’
‘Malinowa Oberlandzka’
‘Oliwka Żółta’ (Papierówka) — średnie; jasnozielone; kwaskowe, aromatyczne; dojrzewają w drugiej połowie lipca
Papierówka (‘Oliwka Żółta’) — średnie; jasnozielone; kwaskowe, aromatyczne; dojrzewają w drugiej połowie lipca
‘Pepina Parkera’ — zielono-żółte; miąższ kruchy, aromatyczny; dojrzewają w pierwszej połowie października
Pepinka Litewska (‘Glogierówka’) — owoce średnie, żółte z czerwonym rumieńcem; dojrzewają w połowie września
‘Piękna Ołtarzewska’ — duże, lekko spłaszczone; z czerwonym rumieńcem; soczyste, chrupiące; dojrzewają w pierwszej połowie września; deserowe
‘Piękna z Boskoop’ (Belle de Boskoop, Schone van Boskoop) — duże; zielono-żółte; miąższ kruchy, kwaśny; dojrzewają w październiku
‘Rajewskie’ — duże; słomkowozielone z niebieskim nalotem; miąższ kruchy, soczysty; dojrzewa pod koniec października
‘Rajka’ — średniej wielkości; żółte z czerwonym rumieńcem; odporna na parcha; dojrzewa na przełomie września i października
‘Rapa Zielona’ — owoce b. duże, szerokostożkowate; zielone; miąższ kruchy, soczysty, słabo kwaśne; dojrzewają we wrześniu
‘Rarytas Śląski’ — owoce średnie, kulisto-spłaszczone; żółte, z czerwonym rumieńcem; miąższ kruchy, soczysty; osiąga dojrzałość konsumpcyjną pod koniec grudnia
‘Reinette Clochard U’
‘Reinette du Mans’
‘Reinette Grise du Canada’
‘Reneta Ananasowa’ — owoce średnie; żółte; miąższ soczysty; dojrzewa w pierwszej połowie września
‘Reneta Landsberska’ — owoce duże; zielonkawo-żółte, z lekkim pomarańczowym rumieńcem; miąższ soczysty, winny; dojrzewa na przełomie września i października
‘Reneta Muszkatowa’ — owoce duże; zielonkawo-żółte, z lekkim pomarańczowym rumieńcem; miąższ soczysty, winny; dojrzewa na przełomie września i października
‘Reneta Szampańska’ — owoce średnie, spłaszczone; żółte, z różowym rumieńcem; miąższ soczysty, kruchy; dojrzałość konsumpcyjna pod koniec grudnia
‘Ryszar Żółty’ — owoce średnie, jajowate; żółte; miąższ smaczny, kruchy, umiarkowanie soczysty, kruchy; dojrzałość konsumpcyjna listopad-grudzień
Schone van Boskoop (Belle de Boskoop, ‘Piękna z Boskoop’) — duże; zielono-żółte; miąższ kruchy, kwaśny; dojrzewają w październiku
‘Strumiłłówka’ — owoce średnie, okrągławe; szarożółte z ceglastym rumieńcem; miąższ twardy, kwaskowaty; dojrzewają w drugiej połowie września
‘Suislepper’ — owoce średnie; zielonkawo-żółte; dojrzewają na początku sierpnia
‘Szampańskie’ — owoce średnie, podłużne; jasnozielone ze słabym różowym rumieńcem; dojrzewają w połowie października
‘Szara Reneta’ — duże, baryłkowate; zielono-pomarańczowe; soczyste, kwaśne; dojrzewają w połowie października
‘Titówka’ — duże; żółte, z pomarańczowymi rumieńcami; soczyste, winno-kwaskowate; dojrzewają w drugiej połowie września
‘Transparente de Croncel’
Transparente de Croncels (‘Kronselska’) — duże; zielono-żółte; soczyste, kwaskowe, aromatyczne; dojrzewają na początku września
‘Truskawkowe Nietschnera’ — średnie; z czerwonym rumieńcem; słodko-winne, z lekko truskawkowym posmakiem; dojrzewają w sierpniu
‘Winter Banana’ — duże, szerokostożkowate; żółte z czerwonym rumieńcem; soczyste, słodkie, smak przypomina banany; dojrzałość konsumpcyjna w grudniu
‘Złota Reneta’ — średnie; żółte z pomarańczowym rumieńcem; umiarkowanie soczyste, kwaskowate; dojrzałość w drugiej połowie września
‘Żeleźniak’ — owoce zielonożółte z ciemnoczerwonym rumieńcem i sinym nalotem; mało soczyste, słodkawe; dojrzałość w drugiej połowie października; polecana na przetwory
symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany

występowanie

Antropofit zadomowiony we florze Polski. [491]
ekologiczne liczby wskaźnikowe Malus domestica (jabłoń domowa)
Czasem jabłoń domowa dziczeje, tworzy też mieszańce z jedynym rodzimym gatunkiem jabłoni — z jabłonią dziką (Malus sylvestris). Cechą wspólną dla jabłoń domowa (Malus domestica) jest znaczne owłosienie różnych części (liście, szypułki, kwiaty), grubsze krótkopędy i długopędy, krótsze i grubsze szypułki owoców; owłosienie jabłoni dzikiej (Malus sylvestris) jest słabsze i szybciej zanika, pędy są cieńsze a szypułki owoców dłuższe i cieńsze.
Inwazyjność i/lub kategorie obcego elementu flory /Tokarska-Guzik (2012) [234]/:
• zadomowiony
• prawdopodobnie kenofit
• Pochodzenie: roślina uprawiana od dawna na szerokim obszarze Eurazji
• Czas przybycia na teren Polski: nie wiadomo
• Wnika do siedlisk/zbiorowisk: antropogenicznych · częściowo przeobrażonych · o charakterze naturalnym
• Zagrożenie dla różnorodności biologicznej w przypadku zadomowienia na obszarach cennych przyrodniczo:
- gdzie stwarza zagrożenie: Lasy i mezofilne zarośla oraz obszary chronione.
- powód uprawy: Drzewo owocowe od wieków uprawiane w licznych odmianach.
- przypadki spontanicznego rozprzestrzeniania się: Od dawna, na licznych stanowiskach w różnych regionach.
- zalecenia: Zaniechanie uprawy na terenach leśnych.

wybrane okazy · selected collections

#2
bl.13
leg. Barbara Łotocka
#2
bl.031129-1
leg. Barbara Łotocka
/Warszawa/
#7
11 11 06 - 8
leg. Marek Snowarski
/Park Grabiszyński, Wrocław/
#2
js.050505-4
leg. Jacek Soboń
/Wleń, ogród/

podkładki dla jabłoni

Większość podkładek (te typu M ale i inne) są klonami niskiej i krzaczastej jabłoni niskiej (Malus pumila) lub jej mieszańcami.
Odmiany owocowe jabłoni (ale też i odmiany oraz inne gatunki z tego rodzaju) rozmnaża się przede wszystkim przez szczepienie (najczęściej okulizację). Stosuje się standardowe podkładki, ich odmiany różnią się siłą wzrostu i tym samym decydują o wielkości szczepionego egzemplarza, od silnie karłowych do silnie rosnących. Poza tym podkładki mogą różnić się mrozoodpornością i odpornością na suszę, podatnością na choroby, ukorzeniem na słabszych glebach, czasem potrzebnym na wejścia zraza w owocowanie, zaleceniem użycia dla określonych odmian w zależności od siły wzrostu odmiany.

Przykłady podkładek karłowych:
M27 (silnie skarlająca),
P59 (słabsza od P22, mrozoodporna, płytki system korzeniowy, wymaga palikowania, korzeni się lepiej od następnych, na gleby żyzne i dostatecznie wilgotne, owocowanie do drugiego roku),
P22 (słabsza od M9, odporna na mróz i choroby kory, na gleby żyzne, płytki system korzeniowy, wymaga palikowania, owocowanie od drugiego roku, dla odmian silnie rosnących, na gleby żyzne, dostatecznie wilgotne),
P16 (jak M9, nieco silniej ukorzeniona),
P2 (jak M9, mrozoodporna, podatna na choroby, wytrzymalsza na suszę),
M9 i jej kilka podklonów (najpopularniejsza karłowa, drzewa do 2 m, wrażliwa na mróz, słaby, płytki i kruchy system korzeniowy, wymaga palikowania, b. szybkie wejście w owocowanie, już w drugim roku),

podkładek półkarłowych:
P60 (mrozoodporna, silny system korzeniowy, na gleby lżejsze, silniejsza od M9, słabsza od M26, wczesne wejście w owocowanie);
M26 (najpopularniejsza, niskie wymagania glebowe, słaby system korzeniowy, wskazane palikowanie, mrozoodporna, wczesne i obfite owocowanie od trzeciego roku, dla różnych odmian, zaleca się zastąpienie jej przez P14),
P14 (nieco silniejsza od M26 i bardziej mrozoodporna, do 2-2.5 m, owocowanie od drugiego roku, łatwo rozmnaża się),
M7 (niska mrozoodporność, na gleby różnego typu, także lżejsze, b. silny system korzeniowy, nie wymaga palikowania, owocowanie od trzeciego roku, dla odmian słabo rosnących),
MM106 (niska mrozoodporność, wrażliwa na choroby, dobrze korzeni się na słabych glebach, dla odmian słabo rosnących)

podkładek silnie rosnących (używane np. dla piennych ozdobnych odmian "płaczących"):
A2 (szwedzka, wysoce mrozoodporna, nie podatna na choroby, rośnie na glebach różnego typu, owocowanie od czwartego roku),
MM111 (także na słabe i suche gleby, umiarkowanie mrozoodporna, podatna na choroby, owocowanie od 3-4 roku).

ten gatunek tworzy mieszańca:

literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈
ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji