Tulipa [🔉 tu·li·pa]

Byliny cebulowe zimujące w gruncie, przechodzące okres spoczynku latem. W normalnym cyklu uprawy odmian ozdobnych, cebule są wykopywane na okres letniego spoczynku.

Odmiany dzieli się na grupy w zależności od cech użytkowych (wczesność kwitnienia, właściwości uprawowe), wyglądu (kwiaty pełne lub pojedyncze, forma, barwa, wielkość kwiatów) oraz pochodzenia botanicznego lub historycznego (od których gatunków botanicznych i kiedy zostały wyprowadzone).

Gleba próchniczna, głęboko uprawiona, luźna, nie podmokła, stale dostatecznie wilgotna. Gleba do uprawy tulipanów nie może zatrzymywać wody zimą, gdyż prowadzi to zwykle do gnicia cebul. Odczyn obojętny lub lekko zasadowy (pH 6.5 – 7.5). Na glebach ciężkich, wilgotnych, tulipany źle rosną i słabo kwitną.

Cebule tulipanów zimują w gruncie. Liście i kwiaty wyrastają wiosną. Kwitną w końcu kwiatnia lub w maju. Po kwitnieniu ogławia się pędy kwiatostanowe (urywa szczyt pędu z przekwitłym kwiatem) aby nie osłabiać roślin.

Okres po wczesnowiosennym kwitnieniu do momentu zaschnięcia liści to czas, gdy rośliny prowadzą fotosyntezę a jej produkty są magazynowane w nowej cebuli i cebulach przybyszowych (służących rozmnożeniu). Zmagazynowaną wtedy energia pozwoli na kwitnienie tulipanów wiosną przyszłego roku. Dlatego należy pozwolić na dobry rozwój liści i nie przycinać ich aż do momentu, gdy same zaschną. Wzmocnieniu cebul służy też ogławianie pędów kwiatowych po przekwitnięciu — roślina nie traci części energii na wytwarzanie nasion (nieprzydatnych ogrodnikom w rozmnażaniu) i kieruje asymilaty do cebuli.

Na tym etapie cebule tulipanów wchodzą w okres spoczynku letniego i w przypadku mieszańcowych odmian uprawnych najwłaściwiej jest co roku wykopać cebule z gruntu i przechować w pomieszczeniu aż do drugiej połowy września. Taka procedura zapobiega ich drobnieniu (co za tym idzie ograniczeniu kwitnienia), zmniejsza też ryzyko w wilgotne lata uszkodzenia cebul przez patogeny i szkodniki.

Podstawowym celem wykopywania jest zapewnienie dorodności cebul. Tu liczy się jakość/wielkość nie ilość. Ponownie sadzone będą najokazalsze, pojedynczo, nie będą więc ze sobą konkurowały o zasoby w glebie i dostęp do światła na rabacie. Wykopywanie daje możliwość rozdzielenia cebul na grupy okazałych cebul do pędzenia lub na rabatę kwiatową. Drobne cebulki można przeznaczyć do podrośnięcia i rozmnożenia na "pomocniczej rabacie" lub po prostu wyrzucić.

Do gruntu sadzi się w drugiej połowie września lub na początku października, tak aby zdążyły ukorzenić się przed nadejściem zimy. Przed sadzeniem jeszcze raz przebiera się cebule usuwając wszystkie chore i uszkodzone. Cebule wybrane do sadzenia należy zaprawić środkiem grzybobójczym, przez moczenie 15 – 30 minut w roztworze preparatu. Duże cebule sadzi się na głębokość 11 – 15 cm na reprezentacyjnej rabacie, drobne sadzi na rabacie rozmnożeniowej na głębokość ok. 8 cm; na glebach ciężkich nieco płycej, na lekkich nieco głębiej. Rozstawa zależy od wielkości cebul i od odmiany, standardowo co 20 – 30 cm, najdrobniejsze nie gęściej jak co 10 cm.

Można zimować w gruncie bez specjalnego przykrycia. Jedynie w przypadku braku pokrywy śnieżnej i zapowiadanego długiego okresu bardzo niskich temperatur okrywa z liści, torfu lub słomy nie zawadzi.

Pędzenie cebul tulipanów polega na wcześniejszym wywołaniu kwitnienie. W ten sposób kwitnące tulipany w doniczkach mogą być ozdobą w pierwszych miesiącach roku. W skali produkcyjnej stosuje się precyzyjne harmonogramy i sterowanie warunkami termiczne tak aby osiągnąć kwitnące rośliny dokładnie w wybranym okresie.

Cebule pędzi się jednokrotnie. Po kwitnięciu można je wyrzucić lub traktować tak jak przy normalnej uprawie gruntowej tj. przechodzi ona okres spoczynku aż do wysadzenia jesienią do gruntu. Jest osłabiona i kolejne dwa sezony powinna być uprawiana normalnie w gruncie, bez pędzenia.

Rozmnażanie tulipanów z nasion, generatywne, jest możliwe lecz nie zalecane z uwagi na niepewne wyniki co czystości odmiany lub gatunku. Przy uprawie w ogrodzie kilku odmian lub gatunków botanicznych tulipanów łatwo dochodzi do krzyżowego zapylania i tworzą się mieszańce. U odmian uprawnych zwykle dochodzi do rozszczepienia cech w drugim pokoleniu generatywnym z bliżej nieokreślonym efektem. Tak, że ewentualne rozmnażanie tulipanów z nasion należy prowadzić jedynie w odniesieniu do czystych gatunków botanicznych. Jeśli kwitnienie różnych nakłada się na siebie, to eliminujemy możliwość krzyżówek np. przez nakładanie izolatorów na kwiaty z których będziemy uzyskiwać nasiona do mnożenia.

Gnicie cebul jest największym problemem z jakim spotykamy się przy uprawie tulipanów. Ryzyko zgnilizny zmniejsza się przez:
· zaprawianie cebul środkiem grzybobójczym,
· przeprowadzanie letniego spoczynku cebul w suchych pomieszczeniach z uważnym przeglądem i usuwaniem cebul uszkodzonych i mających jakiekolwiek oznaki zgnilizny,
· uprawę w odpowiedniej glebie - lekkiej, przepuszczalnej, nie podmokłej.

Cebule tulipanów mogą być zjadane przez podziemne gryzonie (tu ochronę dadzą odpowiednio wysokie koszyczki do sadzenia roślin cebulowych) lub uszkadzane przez szkodniki owadzie.

Byliny cebulowe. Cebule są jednoroczne - po kwitnieniu matczynna cebula zamiera i wytwarza się w jej miejsce potomna cebula podobnych rozmiarów i do kilku drobniejszych cebul przybyszowych.

Liście pozbawione ogonka liściowego, szerokie lub wąskie, zwykle szarozielone z woskowym nalotem. Z cebuli zwykle wyrasta kilka liści, niżej położone są większe.

Owocem jest trójkomorowa torebka, pękająca po dojrzeniu na trzy części.