rozsiewanie się roślin

Publikacja ta zawiera pewne parametry dotyczące sposobu i odległości rozsiewania diaspor przez gatunki flory Europy (w tym liczne gatunki zawleczone i uprawiane). Podstawową daną podaną jest określenie jednej z sześciu klas grupujących gatunki o zbliżonym "zasięgu rozsiewu diaspor" - co wynika z podobnych mechanizmów rozsiewu, wysokości roślin i tego czy ich siedliskiem są otwarte tereny, czy leśne. Wyróżnione są też gatunki z dominującym lub znacznym udziałem człowieka w ich rozsiewaniu.

Dane z tej publikacji są podane w akapicie "występowanie, ekologia" na stronie gatunku.

Każda część rośliny służąca populacji danego gatunku do rozprzestrzeniania się (zajęcia nowego miejsca) i/lub rozmnażania (zwiększenia liczebności egzemplarzy).

Typowe diaspory generatywne to nasiona, owoce, owocostany a diaspory wegetatywne to rozłogi, kłącza, bulwy, rozmnóżki a nawet cała roślina lub jej fragment (łodygi, liście, korzenie i ich cząstki) zdolne do odtworzenia całości. U paprotników, mszaków i grzybów diasporami są także zarodniki i fragmenty plechy lub specjalne rozmnóżki utworzone z części tkanek.

Autochoria (samosiewność) to rozsiewanie diaspor (zwykle nasion) bez udziału czynników zewnętrznych (poza grawitacją - opadanie i odbijanie/toczenie się ciężkich nasion - barochoria). Często autorchorii sprzyjają mechanizmy sprężystości dojrzałej owocni np. u niecierpków (Impatiens).

Komplementarnym sposobem rozsiewania nasion jest allochoria (obcosiewność), gdy przenoszeniu diaspor służą czynniki zewnętrzne: ruch powietrza (anemochoria), wody (hydrochoria) lub zwierzęta (zoochoria) oraz działalność człowieka (antropochoria).

Anemochoria to rozsiewanie nasion, czy szerzej ujmując diaspor, z pomocą wiatru.

Specyficznym rodzajem anemochorii są biegacze stepowi, gdy cała, dojrzała roślina (lub jej część) jest oderwana od podłoża i przetaczana przez wiatr hulający na otwartych i płaskich przestworach, stopniowo uwalnia przy tym nasiona, owoce lub rozmnóżki. Częste przystosowanie roślinności pustynnej i stepowej. W naszej florze przykładem biegaczy są mikołajek polny (Eryngium campestre) i solanka kolczysta (Salsola kali).

Rozsiewanie diaspor za pomocą płynącej wody.

Rozsiewanie nasion (szerzej ujmując diaspor) z udziałem zwierząt.

O endozoochorii mówimy gdy owoce/nasiona są zjadane i następnie wydalane niestrawione.

O epizoochorii mówimy gdy diaspory są przenoszone przyczepione na powierzchni zwierzęcia (zwykle do jego sierści).

O synzoochorii mówimy gdy diaspory są przenoszone intencjonalnie przez zwierzęta np. przy gromadzeniu zapasów lub przenoszeniu do miejsca spożycia (np. elajosomu przez mrówki - myrmekochoria).

Jedna z form zoochorii to myrmekochoria - rozsiewanie nasion z pomocą mrówek.

Nasiona przystosowane do myrmekochorii posiadają często specjalny, apetyczny dla mrówek, wyrostek — elajosom.

· wyrostek przy nasieniu, bogaty w tłuszcze i białki, który zachęca owady (głownie mrówki) do zabrania nasienia jako pokarmu do gniazda, podczas transportu nasiono jest gubione lub wyrostek jest zjadany i owad traci zainteresowanie nasionem i je porzuca

· elajosom to wykształcone w procesie ewolucji przystosowanie do roznoszenia nasion przez mrówki - taki sposób rozprzestrzeniania nasion jest określany terminem myrmekochoria

· elajosomy przy nasionach są często spotykane w wielu rodzinach roślin - np. u śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis), w rodzinach fiołkowate (Violaceae), goździkowate (Caryophyllaceae) i innych