atlas-roslin.pl

Iris hort. [🔉i·ris]

kosaciec ogrodowy, irysy bródkowe i inne · irysy ogrodowe · kosaciec bródkowy i inne
Iris ×hybrida hort. [🔉i·ris *] · Iris germanica hort. non L. (i inne taksony) [🔉i·ris *]
autorzy i statusy taksonu są widoczne na szerszym ekranie 🛈
Kosaćce to bardzo popularne uprawiane kłączowe byliny ozdobne zimujące w gruncie. Uprawiane są przede wszystkim odmiany ozdobne z grupy "kosaćców bródkowych" opisane dalej na tej stronie. Zdecydowanie rzadziej uprawia się odmiany ozdobne z grupy kosaćca syberyjskiego (Iris sibirica) oraz kosaciec mieczolistny (Iris ensata) lub gatunki botaniczne.
Osobną ciekawą, rzadziej uprawianą grupą ozdobnych kosaćców są tzw. "kosaćce cebulowe" — kosaciec żyłkowany (Iris reticulata) (iryski), irysy/kosaćce holenderskie (Iris ×hollandica), takie rodzaje jak irysek (Iridodictyum), miecznik (Xiphium), juno (Juno) — są to byliny cebulowe, z letnim okresem spoczynku, uprawiane tak jak tulipany (Tulipa).
objaśnienie skrótów

właściwości i zastosowanie

wymagania uprawowe Iris (kosaciec ogrodowy)
Uprawiane odmiany są wielokrotnymi mieszańcami międzygatunkowymi. Dawniej nazywano kosaćce bródkowe kosaćcem niemieckim (Iris germanica); obecnie przyjmuje się, że Iris germanica obejmuje uprawiane w dawnych wiekach irysy, zdziczałe w Europie południowej i zachodniej, ich naturalnych stanowisk nie sposób określić.
Kosaćce bródkowe zawdzięczają swoją nazwie kępkom włosków jakie znajdują się w pobliżu nasady płatków zewnętrznych (dolnych).
🌱
Kosaćce bródkowe to długowieczne byliny kłączowe zimujące w gruncie; kłącze jest grube i płoży się poziomo tuż pod powierzchnią ziemi. Są bardzo często spotykane w ogrodach, łatwe i wdzięczne w uprawie. W zależności od odmiany ich wysokość wynosi od kilkunastu centymetrów do około metra.

space

Poza okresem kwitnienia ozdobę stanowią wąskie, długie, ±sztywne zielone liście.

space

Kosaćce niebródkowe i gatunki botaniczne, potocznie zwane (od naukowej nazwy) irysami, to byliny kłączowe. Liczne z nich są uprawiane jako ozdobne byliny ogrodowe. Poszczególne gatunki różnią się wysokością, która może wynosić od kilku cm do 1.5 m.

space

W zależności od gatunku uprawia się je jako typowe byliny rabatowe lub w ogrodach skalnych; zarówno na glebach wilgotnych albo okresowo bardzo suchych. Są też gatunki gatunki z terenów mokradłowych, zdatne dla strefy brzegowej i bagiennej zbiorników i oczek wodnych.

byliny cebulowe, bulwiaste lub kłączowe • o znaczeniu produkcyjnym
krótkowieczna
wysokość: 0.2 – 1 m
kwitnienie: od maja do czerwca

wymagania i uprawa

Dla obfitego kwitnienia konieczne jest stanowisko ciepłe, sprzyja temu stanowisko słoneczne; w częściowym ocienieniu także dobrze się rozwijają ale mogą słabiej kwitnąć. Szczególnie ważna jest ciepłota wierzchniej warstwy gleby w której znajdują się kłącza. Stąd dobre są gleby lekkie, pod warunkiem że dostatecznie wilgotne.
Wymagania uprawowe gatunków botanicznych i kosaćców niebródkowych znacznie różnią się od wymagań kosaćców bródkowych i bardziej szczegółowe opisy są podane na ich stronach.
🌸
🔆 miejsce:  słoneczne • 🌤 słoneczne, nieco ocienione • ciepłe
💧 woda: gleba przeciętnie wilgotna (świeża) • gleba dostatecznie wilgotna • nie znosi przesuszania • nie znosi gleby podmokłej
☷ gleba: przeciętna ogrodowa • odczyn zbliżony do obojętnego
ekologiczne liczby wskaźnikowe Iris (kosaciec ogrodowy)
Irysy bródkowe nie mają wysokich wymagań co żyzności gleby (tę można uzupełnić nawożeniem pogłównym), wskazane jest aby była wystarczająco przepuszczalna i aby nie stagnowała po opadach woda, nie może być podmokła. Kosaćce mają bardzo płytki system korzeniowy; dlatego ważne jest aby w okresie wiosennym gleba była stale dostatecznie wilgotna; w razie suchej wiosny konieczne jest nie za częste, ale obfite podlanie. Gleby bardzo lekkie, piaszczyste, należy wzbogacić próchnicą, torfem albo gliną, aby zwiększyć ich pojemność wodną. Bardzo ciężkie gleby można dodatkiem kompostu, piasku lub kory rozluźnić, aby po opadach nie stagnowała woda.

space

Korzystnie jest bezpośrednio po kwitnieniu zasilić nawozem, w międzyrzędzia (nie bezpośrednio na kłącza), kolejny raz można zasilić na przełomie sierpnia i września.

space

Bezpośrednio po kwitnieniu usuwa się pędy kwiatostanowe przez wyłamanie lub wycięcie u samej nasady. Liści nie usuwa się, także i zimą, chyba że są porażone przez choroby. Rośliny oczyszcza się dopiero wiosną.

space

Byliny odpowiednio prowadzone dość trwałe, ale pozostawione w tym samym miejscu, po kilku latach, wskutek przegęszczenia zaczynają gorzej kwitnąć. Mogą nawet zamierać. Opis odmładzania, przesadzania i rozmnażania jest podany niżej na stronie.

🌱 Sadzenie, wysiew, rozmnażanie:

12 – 7 szt./m2 • rozstawa: 29 – 38 cm
przez podział [co 3-4 lata, w okresie spoczynku letniego - koniec lipca i sierpień/wrzesień]

🌱 🌸

odmiany uprawne (#313) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion

A · Accent · Admiral · Advance Design · Ali Baba · Alice Goodman · Alladins Flame · Alpine Glow · Amazon Princess · America's Cup · Amethyst Flame · Andrus · Arkady · Aurea · Ave Eva · Azurite · B · Ballada · Ballet Lesson · Bałtyk · Baria · Bazaar · Bedford Lilac · Bee's Knees · Before The Storm · Being Busy · Believe in Magic · Best Bet · Betty Simon · Bistro · Bit of Choccolate · Black Dragon · Black Hills · Bleached Blonde · Blessed Again · Blue Rhythm · Blushing Pink · Bonnieblue · Boo · Brainwaite · Broadway Baby · Broken Halo · Brown Lasso · Burning Desire · C · Camelot Rose · Can't Wait · Canary Feathers · Cancan Red · Carnival in Rio · Carnival Time · Carved Marble · Casbah · Casino Queen · Castanet · Cat's Eye · Cavort · Celebration Song · Champagne Waltz · Chanted · Chantilly Dancer · Cherry Garden · Chinese Coral · Cimarron Rose · Cimmaron Strip · Cisza Przed Burzą · Clear Creek · Collage · Colossal Mohr · Combo · Copper Classic · Cream Cake · Cream Taffeta · Crispette · Crystalline Entity · D · Dacota · Dark Vader · Dawning · Deep Pacific · Depute Nomblot · Derive · Derring-Do · Desert Orange · Designing Woman · Dotted Swiss · Double Lament · Dream Lover · Drozd · E · Easter · Edith Wolford · El Nafasa · Eleanor Roosevelt · Eleanor's Pride · Elmohr · English Cottage · Espana · Experiment · F · Fairy Ballet · Fairy Fable · Fall Fiesta · Fashion Bug · Fast Forward · Favourite Angel · Fiery Chariot · Fiesta Time · Fire Cracker · Firecracker · Fires of Fiji · Firestorm · Fleurtation · Florentina Alba · Florentina Coerulea · Flying Circus · Foaming Seas · Foamy Wave · Folkwang · Forest Light · Forfun · Fringe Benefits · Fringe of Gold · Frotingslosh · Fuzzy Wuzzy Rocket · G · Gaily Forward · Galleon Gold · Gay Lights · Gay Parasol · Gingerbread Man · Gleaming Gold · Going My Way · Golden Ruby · Golden Russet · Goodbye Heart · Grand Waltz · Great Lakes · Green Quest · Green Spot · H · Harvest of Memories · Hawaii · Hazels Pink · Hee Haw · Helge · Hello Happiness · Henna Stitches · Hilmteich · Hindenburg · Hoodlum · Hot · Hyperspace · I · Immortality · Impeached · Investor · Irish Moss · Island Sunset · J · Janus · Jazzamatazz · Just a Croc · Jutrzenka · K · Kaszub · Kentucky Derby · Kiesing Circle · Książę Pepi · Kupferhammer · L · Laced Cotton · Lady Mohr · Latin Hideaway · Latin Lover · Lela Dixon · Lenna M · Leprechaun's Delight · Lilli-White · Limelight · Little Dream · Little Shadow · Locarno · Lola · Lothario · Lumalite · Lunar Flame · Lutea · M · Magharee · Mała Andaluzyjka · Man's Best Friend · Mango Kiss · Marksman · Mary Frances · Mary Randall · Matinata · Melodyjka · Michigan Pride · Midnight Mist · Milano · Millrace · Mission Ridge · Misty Gold · Mocny Kontrast · Morning Show · Morocco · Muggles · Music · Mystic Melody · N · Navy Strut · Nepalensis · Night Edition · Noc Majowa · O · Oddbod · Ola Kala · Old Vienna · Oliwki · On Edge · Open Sky · Orange Carpet · P · Pacemaker · Pal Sam · Palaver · Pandora · Pansy Top · Paradise · Party Dress · Patt · Peking Summer · Pele · Perle Rose · Pink Pele · Pixie Delight · Pledge Allegiance · Pretender · Prince of Burgundy · Proton · Q · Queeche · Queens Prize · R · Rabbits Foot · Ragtime · Rain Dance · Rainbow Room · Rajah Brooke · Raspberry Jam · Rebus · Red Heart · Red Orchid · Red Zinger · Rein Dance · Resette Wine · Ringer · Rita Kinsella · Ritz · Rococo · Rondetta · Royal Tapestry · Rubistar · Russet Wings · S · Salonique · Sass with Class · Schneekoppe · Sea Dancer · Shanon · Sheer Poetry · Sierra Skies · Silver Finery · Silverado · Siva-Siva · Sky Hooks · Słoneczko · Smak Miodu · Small Wonder · Smart Aleck · Snickers · Snugglebug · Sonatina · Spell of Spring · Spellbound · Splash O'Pink · St. Louis Blues · Starbaby · Starina · Stepping Out · Stitch Witch · Stitched Beauty · Stockholm · Striptease · Superstition · Supreme Sultan · Sweet Serenity · Szafiry Koronne · Ś · Świtezianka · T · Tact · Taste of Honey · Thornbird · Tickled Peach · Timescape · Torchy · Transcribe · Tripod · Troubadours Song · Trusty Rusty · Tulip Festival · Turbulence · Tweety Bird · Two Rubies · U · Ultimate · V · Venus in Pink · Victoria Falls · Vivien · Voyage · W · Wabash · Walhalla · Warrior King · Well Suited · West Coast · Westar · White Extra · White Gem · Y · Yellow · Yo-Yo · Z · Zelený Počátek · Zuchwalec
‘America's Cup’
‘Andrus’
‘Bazaar’
‘Before The Storm’
‘Best Bet’
‘Betty Simon’
‘Black Dragon’
‘Black Hills’
‘Blessed Again’
‘Blushing Pink’
‘Brainwaite’
‘Brown Lasso’ — kwiaty żółto-czarniawobrązowe
‘Cancan Red’
‘Carnival in Rio’
‘Carnival Time’
‘Carved Marble’
‘Casbah’
‘Casino Queen’
‘Cimmaron Strip’
‘Cisza Przed Burzą’
‘Collage’
‘Cream Taffeta’
‘Dotted Swiss’
‘Edith Wolford’ — kwiaty żółtawo-jasnoniebieskofioletowe
‘Elmohr’
‘English Cottage’
‘Fairy Fable’
‘Fall Fiesta’
‘Fiery Chariot’
‘Fire Cracker’
‘Florentina Alba’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris germanica ssp. germanica var. florentina (kosaciec florentyńskid)
‘Florentina Coerulea’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris germanica ssp. germanica var. florentina (kosaciec florentyńskid)
‘Fringe of Gold’ — kwiaty żółte, z białym i pomarańczowym
‘Frotingslosh’
‘Gaily Forward’
‘Gay Lights’
‘Going My Way’ — 75 cm
‘Golden Russet’
‘Green Spot’
‘Harvest of Memories’
‘Hyperspace’
‘Immortality’ — białe
‘Island Sunset’
‘Jutrzenka’
‘Kaszub’
‘Kiesing Circle’
‘Laced Cotton’
‘Latin Hideaway’
‘Latin Lover’
‘Lela Dixon’
‘Magharee’
‘Mary Randall’
‘Matinata’
‘Mission Ridge’
‘Misty Gold’
‘Morning Show’
‘Nepalensis’
‘Night Edition’
‘Ola Kala’
‘On Edge’
‘Orange Carpet’
‘Pandora’
‘Party Dress’
‘Patt’
‘Pledge Allegiance’
‘Queeche’ — kwiaty purpurowofioletowe
‘Rajah Brooke’
‘Red Orchid’
‘Rein Dance’
‘Resette Wine’
‘Rondetta’
‘Salonique’ — górny okółek biały, dolne płatki purpurowe, wąsko biało obrzeżone
‘Silverado’ — jasne białoliliowe
‘Siva-Siva’
‘Starbaby’
‘Stepping Out’
‘Stitched Beauty’ — górny okółek niebieskofioletowy, dolny biały, niebieskofioletowo obrzeżony
‘Superstition’
‘Supreme Sultan’ — górny okółek żółty, dolny czerwonobrązowy
‘Taste of Honey’
‘Timescape’
‘Tulip Festival’
‘Turbulence’
‘Warrior King’
‘Yellow’
symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany
idxGrupa irysy bródkowe wysokie (TB - Tall Bearded) — pędy wysokie, kwiaty duże; kwitną późną wiosną
‘Accent’
‘Admiral’
‘Ali Baba’
‘Alice Goodman’
‘Alpine Glow’
‘Amethyst Flame’
‘Arkady’
‘Aurea’
‘Ave Eva’
‘Azurite’
‘Bałtyk’
‘Believe in Magic’
‘Blue Rhythm’
‘Burning Desire’
‘Camelot Rose’
‘Canary Feathers’
‘Castanet’
‘Celebration Song’
‘Champagne Waltz’
‘Chinese Coral’
‘Colossal Mohr’
‘Copper Classic’
‘Crispette’
‘Dawning’
‘Deep Pacific’
‘Depute Nomblot’
‘Designing Woman’
‘Dream Lover’
‘Eleanor's Pride’
‘Espana’
‘Fiesta Time’
‘Firecracker’
‘Fleurtation’
‘Foaming Seas’
‘Foamy Wave’
‘Folkwang’
‘Fringe Benefits’
‘Fuzzy Wuzzy Rocket’
‘Gay Parasol’
‘Goodbye Heart’
‘Grand Waltz’
‘Great Lakes’
‘Green Quest’
‘Hawaii’
‘Hello Happiness’
‘Henna Stitches’
‘Hindenburg’
‘Kentucky Derby’
‘Książę Pepi’
‘Kupferhammer’
‘Lady Mohr’
‘Limelight’
‘Lola’
‘Lothario’
‘Lunar Flame’
‘Mary Frances’
‘Michigan Pride’
‘Millrace’
‘Morocco’
‘Mystic Melody’
‘Navy Strut’
‘Old Vienna’
‘Pacemaker’
‘Paradise’
‘Peking Summer’
‘Perle Rose’
‘Pretender’
‘Ragtime’
‘Rainbow Room’
‘Rococo’
‘Royal Tapestry’
‘Rubistar’
‘Russet Wings’
‘Sheer Poetry’
‘Sierra Skies’
‘Sky Hooks’
‘Smart Aleck’
‘Spellbound’
‘Splash O'Pink’
‘St. Louis Blues’
‘Starina’
‘Striptease’
‘Sweet Serenity’
‘Thornbird’
‘Venus in Pink’
‘Victoria Falls’
‘Vivien’
‘Wabash’
‘West Coast’
‘White Extra’
‘Zelený Počátek’
symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany
idxGrupa irysy bródkowe rabatowe (BB - Border Bearded) — rośliny niższe i kwiaty mniejsze, proporcjonalnie niż u bródkowych wysokich; kwitną równocześnie z wysokimi
‘Flying Circus’
symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany
idxGrupa miniaturowe irysy bródkowe wysokie (MTB - Miniature Tall Bearded) — ok. 60 cm wysokości, kwiaty nieduże, liczne na cienkich, esowatych pędach kwiatostanowych
idxGrupa irysy bródkowe pośrednie (IB - Intermediate Bearded) — 40-71 cm wysokości; kwitną po odmianach niskich ale przed rabatowymi, wysokimi czy miniaturowymi wysokimi
‘Bistro’
‘Bonnieblue’
‘Broadway Baby’
‘Eleanor Roosevelt’
‘Fast Forward’
‘Helge’
‘Man's Best Friend’
‘Palaver’
‘Pink Pele’
‘Prince of Burgundy’
‘Red Zinger’
‘Tact’
‘Tripod’
‘Walhalla’
symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany
idxGrupa irysy bródkowe niskie (SDB - Standard Dwarf Bearded) — rośliny 20-41 cm wysokości; kwiaty średniej wielkości; kwitną wcześnie, pod koniec kwitnienia odmian bródkowych miniaturowych; żywotne, tworzą duże kępy; odmiany tej grupy podawane są czasem pod mianem gatunku kosaćca niskiego (Iris pumila)
bez odmiany — w różnych formach barwnych, o kwiatach białych, żółtych, pomarańczowych, niebieskich lub fioletowych · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Advance Design’
‘Alladins Flame’
‘Amazon Princess’
‘Ballada’
‘Ballet Lesson’
‘Baria’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Bedford Lilac’
‘Bee's Knees’
‘Being Busy’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Bit of Choccolate’
‘Bleached Blonde’
‘Boo’ — kwiaty fioletowo-białe · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Broken Halo’
‘Can't Wait’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Cat's Eye’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Cavort’
‘Chanted’ — kwiaty łososiowe, z fioletową bródką · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Chantilly Dancer’
‘Cherry Garden’ — kwiaty bordowo-niebieskofioletowe · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Cimarron Rose’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Clear Creek’
‘Combo’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Cream Cake’
‘Crystalline Entity’
‘Dacota’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Dark Vader’
‘Derive’ — kwiaty kremowo-pomarańczowo-brązowe, z niebieskofioletową bródką · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Derring-Do’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Desert Orange’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Double Lament’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Drozd’
‘Easter’
‘El Nafasa’
‘Experiment’
‘Fairy Ballet’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Fashion Bug’
‘Favourite Angel’
‘Fires of Fiji’
‘Firestorm’
‘Forest Light’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Forfun’
‘Galleon Gold’
‘Gingerbread Man’ — kwiaty brązowe, bródka fioletowa · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Gleaming Gold’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Golden Ruby’
‘Hazels Pink’
‘Hee Haw’
‘Hilmteich’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Hoodlum’
‘Hot’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Impeached’
‘Investor’
‘Irish Moss’
‘Janus’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Jazzamatazz’
‘Just a Croc’
‘Lenna M’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Leprechaun's Delight’
‘Lilli-White’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Little Dream’
‘Little Shadow’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Locarno’
‘Lumalite’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Lutea’
‘Mała Andaluzyjka’
‘Mango Kiss’ — kwiaty jasnopomarańczowe · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Marksman’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Melodyjka’
‘Midnight Mist’
‘Milano’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Mocny Kontrast’
‘Muggles’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Music’
‘Noc Majowa’
‘Oddbod’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Oliwki’
‘Open Sky’
‘Pal Sam’
‘Pansy Top’
‘Pele’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Pixie Delight’
‘Proton’
‘Queens Prize’
‘Rabbits Foot’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Rain Dance’
‘Raspberry Jam’
‘Rebus’
‘Red Heart’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Ringer’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Rita Kinsella’
‘Ritz’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Sass with Class’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Schneekoppe’
‘Sea Dancer’
‘Shanon’
‘Silver Finery’
‘Słoneczko’
‘Smak Miodu’
‘Small Wonder’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Snickers’
‘Snugglebug’
‘Sonatina’
‘Spell of Spring’
‘Stitch Witch’
‘Stockholm’
‘Szafiry Koronne’
‘Świtezianka’
‘Tickled Peach’
‘Torchy’
‘Transcribe’
‘Troubadours Song’
‘Trusty Rusty’
‘Tweety Bird’
‘Two Rubies’
‘Ultimate’ · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Voyage’
‘Well Suited’
‘Westar’
‘White Gem’ — kwiaty białe · odmiana ujmowana też w ramach Iris pumila (kosaćca niskiego)
‘Yo-Yo’
‘Zuchwalec’
symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany
schemat uprawy

kwiatostan i kwiaty kosaćców bródkowych

Kwiaty okazałe, u odmian wysokich powyżej 10 cm szerokości. Korona kwiatowa składa się z 6 płatków zebranych po trzy w dwóch okółkach. Górne trzy płatki tworzą okółek wewnętrzny; są one zwykle węższe i mogą być ±wzniesione tworząc kopułę. Trzy płatki zewnętrznego okółka są zwykle szersze i ±zwieszone.

space

odnawianie, pora i technika wykopywania

Kłącze kosaćca każdego sezonu ± widlasto rozrastają się o kolejne dwa (czasem więcej) nowych odcinków. Tym sposóbem, w dobrych warunkach, w kolejnym sezonie, może podwoić się liczba pędów kwiatostanowych.
Po kwitnieniu (maj lub początek czerwca) następuje przyrost nowych kłączy bocznych, w korzystnych warunkach główne z nich formują na swoim końcu pąk kwiatowy na przyszłoroczne kwitnienie, pozostałe słabsze po prostu zwiększają masę i złożoność karpy. W czasie po kwitnieniu należy dbać o to aby podłoże nie wyschło; korzystne jest ściółkowanie gleby na okres letnich upałów i nawożenie pogłówne. To okres decydujący dla kwiatów kolejnego sezonu.

space

Najlepszą porą na podział kłączy i przesadzanie jest okres spoczynku letniego. W tym czasie, w przeciwieństwie do wielu roślin bulwiastych i kłączowych, liście nie zamierają, tylko ustaje większy przyrost kłączy. Okres słabo wyrażonego spoczynku letniego następuje przeciętnie 4-6 tygodni po kwitnieniu, w końcu lipca i trwa do końca lata. Przyjmuje się, że optymalnie jest przesadzać w sierpniu, nie później jak do początku września. Zbyt późne przesadzanie utrudnia porządne ukorzenienie się i stabilizację roślin na nowym miejscu przed zimą. Ten czas jest też najlepszym na zakupy i wymianę kłączy pomiędzy kolekcjonerami.

space

Kłącza wykopuje się widłami amerykańskimi, w czasie pochmurnej pogody, z wyczuciem, tak aby nie uszkadzać korzeni. Jeśli chcemy uzyskać duże rozmnożenie, to odcina się ostrym nożem wszystkie nowe kłącza boczne, nawet drobne o ile mają własne liście. Gdy chodzi tylko o rozsadzenie wybiera się tylko silniejsze i większe odcinki ubiegłoroczne wraz z dwoma tegorocznymi kłączami bocznymi. Powierzchnia cięcia powinna być jak najmniejsza i równa; warto zasypać ją preparatem grzybobójczym. W razie potrzeby można użyć do rozmnożeń także starsze części karpy kosaćca, po uprzednim odrzuceniu zamierających lub uszkodzonych odcinków; zwykle wytworzą one jeszcze nowe kłącza boczne.

space

rozmnażanie wegetatywne; technika sadzenia kłączy kosaćców bródkowych

Zalecane jest takie sadzenie kłączy aby były zwrócone starszą częścią na południe. W te sposób zmniejsza się ocienienie kłącza przez własne liście (rozwijają się w nowej najmłodszej, nowej części kłącza). Ogrzanie kłączy przez słońce bardzo korzystnie wpływa na ich rozwój i kwitnienie. Przed sadzeniem należy zasilić glebę nawozem.
Pełnię kwitnienia uzyskuje się w drugim roku po posadzeniu.
Przy sadzeniu ważna jest głębokość sadzenia. Kłącza kosaćca płożą się poziomo tuż przy powierzchni ziemi (na glebach ciężkich, ich górna część może wystawać do 1/3). Jedynie na glebach bardzo lekkich powinny być przykryte warstwą 2-3cm gleby. Ważne jest płytkie i ±poziome, proste rozmieszczenie korzeni. Uzyskuje się to przez sadzenie w wykopanym dołku lub rowku, kładąc kłącze poziomo na niewysokim kopczyku, na odpowiedniej wysokości i obsypując prosto rozłożone korzenie. Ziemię nad korzeniami (nie nad kłączem) należy ugnieść a po posadzeniu obficie podlać, potem podlewanie powinno być umiarkowane. Procedura przypomina sadzenie drzewek.

space

Przy uprawie rzędowej, stosuje się rozstawę rzędów co 30-40 cm, najwygodniej dla zabiegów uprawowych gdy rzędy są w poprzek zagonu. W rzędzie kłącza rozmieszcza się co 20-30 cm, na zakładkę względem poprzedniego rzędu. Dokładnie rozstawę należy skorygować pod wielkość odmiany, planowany sposób uprawy i zamierzony efekt.

podział odmian kosaćców bródkowych

Dawny podział rozróżnia 3 klasy wysokości, przy czym najniższe kwitną najwcześniej:
· Barbata Nana — niskie, do 41 cm wysokości, tu mieszczą się współczesne grupy MDB, SDB
· Barbata Media — średnie, 41-75 cm wysokości, dawne Iris ×media lub Iris ×itermedia, współczesne IB
· Barbata Elatior — wysokie, ponad 75 cm wysokości, dawne Iris germanica lub Iris barbata, współczesne TB.
Współczesne grupy BB, MTB ze względu na wysokość pasowały do klasy średniej, z uwagi na późną porę kwitnienia do wysokich.
Przy tworzeniu odmian niskich ważną rolę odegrał zmienny pod względem barwy kwiatów kosaciec niski (Iris pumila).
Przy tworzeniu odmian wysokich ważną rolę odegrał niebieskofioletowy kosaciec blady (Iris pallida)
Współczesne odmiany to często tetraploidy, z większymi i masywniejszymi kwiatami bardziej odpornymi na deszcz i wiatr ale mogą być trudniejsze w uprawie.
Uprawia się olbrzymią liczbę odmian mieszańcowych; ich liczba znacznie przekracza 10 tysięcy.

space

Kolekcjonerzy i pasjonaci kosaćców stosują bardziej szczegółowy podział na klasy wg. różnych kryteriów. Np. wśród irysów bródkowych, , ze względu na wysokość, porę kwitnienia i takie cechy jak rozmiar kwiatów oraz pokrój kwiatostanu, wyróżnia się następujące grupy odmian:

space

SDB — Standard Dwarf Bearded — 20-41 cm wysokości; zakwitają gdy odmiany miniaturowe kończą kwitnienie; idealne do sadzenia na większych powierzchniach

space

BB — Border Bearded — identycznego rozmiaru i pokroju jak pośrednie (IB) ale kwitnące równocześnie z wysokimi (TB) i o podobnej wielkości (nieco mniejszych) kwiatach; z uwagi na mniejszą wysokość kwiatostany są mniej narażone na wyłamywanie przez wiatr i a kępy łatwiej komponować się na rabatach

MTB — Miniature Tall Bearded — pora kwitnienia późna (jak TB); od mających ten sam rozmiar, 41-70 cm, BB i IB odróżniają się delikatnym pokrojem, pędy kwiatostanowe są uderzająco cienkie a kwiaty drobniejsze niż u BB; dość egzotyczna kategoria z niedużą liczbą odmian

space

rozmnażanie kosaćców z nasion

Wszystkie odmiany rozmnaża się wegetatywnie. Z nasion rozmnaża się w pracy hodowlanej nad nowymi odmianami lub gatunki botaniczne.

space

literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈
ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji