wcięcie [duże]
wcięcie [drobne]
wcięcie [tępe] (zatoka)
W polszczyźnie botanicznej stosuje się termin wcięcie na oznaczenie, różnej wielkości wcięć w płaszczyznę organu (np. blaszki liściowej), zwykle (domyślnie) jest to wcięcie ostre.
Wynikiem wcięć w płaszczyznę jest powstanie odcinków różnej wielkości: stosunkowo dużych klap, łatek i stosunkowo drobnych np. ząbków, karbów i uszek.
odcinek [segment]
klapa (łatka)
klapa (u łuszczyn)
Odcinek to wydzielony przez wcięcie boczny fragment blaszki liściowej lub innej stosunkowo płaskiej części rośliny. W wąskim rozumieniu mówimy o odcinkach w przypadku blaszki liściowej rozciętej ±do nerwu głównego, dzielącej ją na "segmenty".
W przypadku liści mówimy, że jest klapowany gdy wcięcia lub zatoki sięgają ±połowy odległości środka blaszki.
Jeśli odcinek jest wąski i ostro zakończony (wąska łatka — lat. lacinia, -ae), to określa się tak podzielony brzeg jako wąsko i ostro wcinany (lat. laciniatus) lub po prostu wcinany.
blaszka podzielona
Definicje głębokości wcięć -wrębnych, -klapowanych, i -dzielnych różnią się u różnych autorów. Np. są różnice pomiędzy wielkościami przyjętymi przez polskich autorów (np. [59s171], [56s19], klapowany wg rysunku w [3]) a tymi przyjętymi u Rothmalera [40s25] i w Květena ČR [71.1s140]. Odpowiednie głębokości wcięć -wrębnych, -klapowanych, u polskich autorów są niemal o klasę większe niż w „zagranicznych” definicjach tych pojęć i zbliżają się odpowiednio do -klapowanych i -dzielnych wg kryteriów przyjętych poza polską literaturą.
Przykłady na rysunkach poniżej nawiązują do definicji z [40s25] i [71.1s140]; jak to wygląda wg autorów polskich zostało pokazne przy pomocy wewnętrznego mniej kontrastowego konturu.
Blaszka liściowa podzielona ma wcięcia o różnej głębokości, przekraczające 1/5 – 1/3 połowy szerokości blaszki (przy wcięciach pierzastych) lub 1/5 – 1/3 długości blaszki (przy wcięciach dłoniastych); jeśli wcięcia są płytsze to mamy do czynienia z blaszką niepodzieloną o brzegu wcinanym (ząbkowany, karbowanym itd.).
W zależności od głębokości wcięć wyróżniamy liście -wrębne, -klapowane, -dzielne, -sieczne
W przypadku kolejnego rzędu podziału (odcinki pierwszego rzędu kolejny raz podzielone) stosujemy określenia liczebnikowe: podwójnie, potrójnie itd. np. podwójnie pierzastosieczny.
rodzaje podziału blaszki
Podzielone wzdłuż linii promieniście rozchodzących się od podstawy blaszki liściowej.
wrębny
dłoniastowrębny
pierzastowrębny
XL
liście wrębne - o wcięciach głębokich na ok. 1/3 ([71.1s140], [40s25]; nie dalej jak do 1/2 wg. [59s171]) w kierunku żyłki głównej (przy podziale pierzastym) lub w kierunku nasady blaszki (przy podziale dłoniastym)
klapowany
dłoniastoklapowany
pierzastoklapowany
liście klapowane - o rozcięciach do około połowy ([71.1s140], [40s25]; do 2/3 wg [59s171]) w kierunku żyłki głównej (przy podziale pierzastym) lub w kierunku nasady blaszki (przy podziale dłoniastym)
dzielny
dłoniastodzielny
pierzastodzielny
trójdzielny — folium tripartitum; cz. 3dílný
Przyrostek -dzielne stosuje się dla liści o blaszce rozciętej do około 2/3 ([71.1s140], [40s25]; nie mniej jak 2/3 wg. [59s171]) i głębiej w kierunku żyłki głównej (przy podziale pierzastym) lub w kierunku nasady blaszki (przy podziale dłoniastym); poszczególne odcinki są jeszcze połączone ze sobą.
sieczny
dłoniastosieczny
pierzastosieczny
liście -sieczne - o rozcięciach dochodących prawie do żyłki głównej (przy podziale pierzastym) lub w kierunku nasady blaszki (przy podziale dłoniastym); poszczególne odcinki są niemal wolne;