rozgałęzienia, rozgałęzianie się

Jeśli łodyga główna nie rozgałęzia się to jest to łodyga prosta (lat. caulis simplex).

Łodyga główna/pień może być słabo rozgałęziona (lat. caulis parce ramosus), rozgałęziona (lat. caulis ramosus) lub silnie rozgałęziona (lat. caulis ramosissimus).

Tworzenie łodyg bocznych (pędów bocznych) u większości roślin naczyniowych lub podział wierzchołka wzrostu na dwa, które następnie samodzielnie kontynuują wzrost.

Pęd może rozgałęziać się w określony sposób.

Gdy dzieli się wierzchołek wzrostu pędu na dwa niezależne, mówimy o rozgałęzieniach widlastych. Określamy je terminem dychokladii w przypadku pędów lub bardziej ogólnym terminem rozgałęzienia dychotomiczne, które odnosi się nie tylko do roślin posiadających pędy ale także np. plech. Rozgałęzienia widlaste występują najczęściej u roślin niższych. U roślin naczyniowych z dychokladią mamy doczynienia np. u widłaków (Lycopodiopsida), stąd zresztą nazwa tej grupy roślin.

Jeśli obie nowe osie podziału widlastego są równie dobrze rozwinięte rozgałęzienie jest izotomiczne. Gdy jedna z osi wyraźnie dominuje (jest osią główną) rozgałęzienie jest anizotomiczne.

O rozgałęzieniu widlastym decyduje fakt podziału wierzchołka wzrostu a nie forma rozgałęzień. I tak pędy rozgałęziające się widlasto mogą przypominać pędy jednoosiowe (przy podziale anizotomicznym) i przeciwnie — pędy dzielące się wieloosiowo na dwa naprzeciwległe pędy boczne (tzw. pozorne rozgałęzienie widlaste) mogą przypominać rozgałęzienia dychotomiczne.

Rozgałęzienie jednoosiowe (monopodialne) ma miejsce gdy główną oś pędu wyznacza stale rosnący pęd główny. Rozgałęzienia 1. rzędu rosną słabiej, 2. rzędu (tj. pędy boczne na rozgałęzeniach 1. rzędu) jeszcze słabiej, itd.

Rozgałęzienie wieloosiowe (sympodialne) ma miejsce gdy główną oś pędu wyznaczają pędy różnego rzędu rozgałęzień. Dzieje się tak dlatego, że pęd główny powyżej miejsca rozgałęzienia rośnie słabo odsunięty na bok lub całkowicie kończy swój wzrost w miejscu rozgałęzienia, a jego rolę przejmuje pęd 1. rzędu. Ten po pewnym czasie analogicznie rozgałęzia się, kończąc lub osłabiając swój wzrost, więc rolę osi głównej pędu przejmuje rozgałęzienie 2. rzędu, itd. Jeśli pędy niższego rzędu kontynuują swój wzrost i rozgałęziają się to są słabsze i zepchnięte na bok przez kolejny odcinek osi głównej pędu.

W przypadku gdy rozgałęzienie sympodialne następuje z dwóch naprzeciwległych pąków bocznych na szczycie pędu, który dalej nie rośnie, tworzą się rozgałęzienia widlastej formy. Mamy wtedy doczynienia z pozornymi rozgałęzieniami widlastymi (pozornie dychotomiczne).

Takie rozgałęzienia są u pędów jemioły pospolitej (Viscum album), lilaka pospolitego (Syringa vulgaris) i w kwiatostanie typu wierzchotka dwuramienna.