Bryophyta (mszaki)

· Gametofit w formie ulistnionej łodyżki z listkami niepodzielonymi, co najwyżej brzegiem ząbkowanymi, zwykle wydłużonymi i ostro zakończonymi, często z żebrem; komórki listków krótkie lub wydłużone, często miejscami w ponad jednej warstwie.
· W budowie anatomicznej występuje funkcjonalne zróżnicowanie na elementy mechaniczne, okrywowe i czasem prymitywne przewodzące. Chwytniki wielokomórkowe, licznie wyrastają w dolnej części łodygi, tworząc czasem pilśniowatą otulinę.
· Sporofit zbudowany ze stopy, i długiej, szczeciniastej sety oraz zarodni, wewnątrz z kolumienką otoczoną przez zarodniki. Zarodnia jest zamknięta wieczkiem, odpadającym po dojrzeniu zarodników. Na brzegu puszki w większości gatunków znajduje się ozębnia (perystom, rąbek), z pojedynczego lub podwójnego wieńca sztywnych ząbków.
· Splątek blaszkowaty, plechowaty lub nitkowaty rozgałęziony.

· Gametofit w formie plechy
· LUB ulistnionej łodyżki z dwoma rządami listków (czasem trzeci, brzuszny rząd, z odmiennymi łuskowatymi listkami); listki czasem podzielone, przeważnie zaokrąglone; zawsze bez żebra, z jedną warstwą krótkich komórek.

· Gametofit plechowaty, rozetkowaty, przyrośnięty do gleby jednokomórkowymi chwytnikami. Każda komórka gametofitu z jednym dużym chloroplastem, z jednym dużym pirenoidem (jak u glonów zielenic). Brak ciałek oleistych (to odróżnia od podobnych plechowatych wątrobowców).
· Skórka z licznymi dwukomórkowymi aparatami szparkowymi. Przestwory powietrzne tkanki, z czasem wypełniają się śluzem i rozwijają się w nim kolonie sinic z rodzaju Nostoc, nadając plesze niebieskawozielone zabarwienie.
· Rodnie i plemnie zagłębione w plesze (endogeniczne).
· Sporofit stosunkowo duży, wydłużony rogowato, zielony (asymilujący), zbudowany ze stopy i wydłużonej zarodni. Zarodnia przyrasta w dolnej części, nad stopą, zarodniki dojrzewają począwszy od górnej części i tam zarodnia otwiera się dwoma podłużnymi klapami (w środku jest nitkowata kolumienka). Zarodnia z jedno lub kilkukomórkowymi sprężycami.
· Splątek słabo wykształcony.

· Gametofit plechowaty
· LUB w formie ulistnionej łodyżki (dwa rzędy listków, czasem trzeci odmienny po stronie brzusznej), przytwierdzony do podłoża jednokomórkowymi chwytnikami.
· Listki zwykle z jednej warstwy niezróżnicowanych komórek, całobrzegie, ząbkowane, orzęsione lub podzielone na płaty. Każda komórka gametofitu z licznymi, drobnymi chloroplastami i ciałkami oleistymi (ich wielkość, barwa i liczba jest ważną cechą diagnostyczną, dostępną przyżyciowo).
· Sporofit zbudowany ze stopy, bezzieleniowej sety (trzonka sporangialnego) oraz zarodni. Zarodnia kulista lub walcowata, jasnobrązowa do prawie czarnej; wewnątrz bez kolumienki, ale ze sprężycami; otwiera się eksplozywnie czterema klapami lub rozpada się.
· Często rozmnażają się wegetatywnie przez rozmnóżki i regenerację z fragmentów. Splątek słabo wykształcony, kilkukomórkowy.