krótka charakterystyka

Mszaki, a zwłaszcza mchy, często mają bardziej niż glony złożoną budowę, często przypominającą rośliny wyższe (naczyniowe).

W przypadku mchów i większości wątrobowców możemy mówić o listkach, łodyżkach i chwytnikach /ryzoidach/ (a nie o liściach, łodydze i korzeniach), bo ich budowa jest silnie uproszczona, w szczególności nie ma anatomicznego zróżnicowania na elementy przewodzące (naczynia).

Rośliny zarodnikowe.

W nowym systemie klasyfikacji dawne mszaki ujęte jako Bryophyta nie istnieją i zostały podzielone na trzy gromady:

mchy (Bryophyta)

wątrobowce (Marchantiophyta)

glewiki (Anthocerotophyta)

Wszystkie trzy gromady charakteryzują się w przemianie pokoleń dominacją (haploidalnego) gametofitu (! u pozostałych "roślin lądowych" - paprotników i nasiennych, gametofit jest silnie zredukowany).

Sporofit mszaków nie jest tak okazały jak gametofit, nie prowadzi fotosyntezy i niejako pasożytuje na gametoficie.

Większość mszaków to rośliny lądowe, ale siedlisk wilgotnych. Do zapłodnienia potrzebują wody, w której mogą przepływać plemniki. To uzależnienie od wilgotnych siedlisk odróżnia je od pozostałych wyższych roślin zarodnikowych i od roślin nasiennych.

Anthocerotophyta · glewiki »1

Anthoceratopsida

Gametofit plechowaty, rozetkowaty, przyrośnięty do gleby jednokomórkowymi chwytnikami. Każda komórka gametofitu z jednym dużym chloroplastem, z jednym dużym pirenoidem (jak u glonów zielenic). Brak ciałek oleistych (to odróżnia od podobnych plechowatych wątrobowców). Skórka z licznymi dwukomórkowymi aparatami szparkowymi. Przestwory powietrzne tkanki, z czasem wypełniają się śluzem i rozwijają się w nim kolonie sinic z rodzaju Nostoc, nadając plesze niebieskawozielone zabarwienie. Rodnie i plemnie zagłębione w plesze (endogeniczne).

Sporofit stosunkowo duży, asymilujący, zbudowany ze stopy i wydłużonej zarodni. Zarodnia przyrasta w dolnej części, nad stopą, zarodniki dojrzewają począwszy od górnej części i tam zarodnia otwiera się dwoma podłużnymi klapami (w środku jest nitkowata kolumienka). Zarodnia z jedno lub kilkukomórkowymi sprężycami. Splątek słabo wykształcony.

W Polsce występują 4 gatunki glewików, z czego dwa są częste.

Marchantiophyta · wątrobowce »2

Hepaticae
Gametofit plechowaty lub w formie ulistnionej łodyżki (dwa rzędy listków, czasem trzeci odmienny po stronie brzusznej), przytwierdzony do podłoża jednokomórkowymi chwytnikami. Listki zwykle z jednej warstwy niezróżnicowanych komórek, całobrzegie, ząbkowane, orzęsione lub podzielone na płaty. Każda komórka gametofitu z licznymi, drobnymi chloroplastami i ciałkami oleistymi (ich wielkość, barwa i liczba jest ważną cechą diagnostyczną, dostępną przyżyciowo).

Sporofit zbudowany ze stopy, bezzieleniowej sety (trzonka sporangialnego) oraz zarodni. Zarodnia kulista lub walcowata, jasnobrązowa do prawie czarnej; wewnątrz bez kolumienki, ale ze sprężycami; otwiera się eksplozywnie czteroma klapami lub rozpada się. Często rozmnażają się wegetatywnie przez rozmnóżki i regenerację z fragmentów. Splątek słabo wykształcony, kilkukomórkowy.

W Polsce występuje prawie 260 gatunków wątrobowców.

Bryophyta · mchy »4

Gametofit w formie ulistnionej łodyżki. W budowie anatomicznej występuje funkcjonalne zróżnicowanie na elementy mechaniczne, okrywowe i czasem prymitywne przewodzące. Chwytniki wielokomórkowe, licznie wyrastają w dolnej części łodygi, tworząc czasem pilśniowatą otulinę.

Sporofit zbudowany ze stopy, i długiej, szczeciniastej sety oraz zarodni, wewnątrz z kolumienką otoczoną przez zarodniki. Zarodnia jest zamknięta wieczkiem, odpadającym po dojrzeniu zarodników. Na brzegu puszki znajduje się ozębnia (perystom, rąbek), z pojedynczego lub podwójnego wieńca sztywnych ząbków.. Splątek blaszkowaty, plechowaty lub nitkowaty rozgałęziony.

W Polsce występuje prawie 680 gatunków mchów (677 wg [360]).