atlas-roslin.pl

budowa mchów i mszaków

łodyżka

lat. cauloid; slo. pabyľka;
U mszaków odpowiednik łodygi roślin naczyniowych. Terminu łodyżka używa się z uwagi na odmienną budowę anatomiczną, brak w niej elementów przewodzących. Łodyżka spełnia funkcję mechaniczną. Tworzy oś pędów mszaków, niesie listki.

pęd [mech]

lat. frons, gen. sg. frondis; slo. pabyľka a lístky;
Pęd u roślin nienaczyniowych, u mszaków ulistnionych to łodyżka z listkami i/lub pąkami pachwinowymi a u wątrobowców plechowych i glewików mniej lub bardziej rozpłaszczona i dichotomicznie dzieląca się plecha.

liście mchów

listki gałązkowe

lat. folium ramulinum; ros. веточные листья

listki łodygowe

lat. folium caulinum; ang. cauline; ros. стеблевые листья
U mszaków terminu listek używa się zamiennie (i precyzyjniej) w odniesieniu do liści na łodyżkach tych roślin z uwagi na to, że nie są to pod względem budowy anatomicznej typowe liście, brakuje w nich tkanek przewodzących i zbudowane są w większej części (poza elementem mechanicznym, żebrem) z jednej warstwy komórek.

space

Listki łodyżkowe zwykle są większe, szersze, ostrzej zakończone.

brzeg zawinięty i podwinięty

Brzeg liścia może być płaski.

space

żebro

ang. costa, nerve; niem. Rippe; ros. жилка
Żebro (nerw, żeberko) w (niby)liściach mchów jest wizualnie analogiem nerwu głównego liści roślin wyższych. Nie pełni jednak (prawie) nigdy funkcji przewodzących a jedynie mechaniczne.

space

brodawkowana

lat. papillosus; ang. papillose; ros. папиллозные (n.pl. папиллы);

pęcherzykowate komórki liścia (mchy)

ang. prorulose; ros. мамиллозные (n.pl. мамиллы);
Encalypta streptocarpa (opończyk krętozarodniowy)
zewnętrzna ściana komórkowa z dwoma brodawkami
Zewnętrzna powierzchnia komórek liścia może być gładka lub brodawkowana, z jedną lub większą liczbą brodawek (brodawkowatych wyrostków/zgrubień ściany komórkowej). Brodawki mogą być po obu stronach liścia lub po jednej, na całej powierzchni liścia lub tylko w jego części.
Gładka powierzchnia zewnętrznych ścian komórek liściowych może być płaska lub rzadziej jest wypuczona, wtedy mówimy o pęcherzykowatych (wypukłych) komórkach liściowych. Ta forma, przy pewnej wprawie, jest dostrzegalna przy obserwacji mikroskopowej powierzchni liści. Słabe wypuczenie zewnętrznych ścian komórkowych (pęcherzykowato wypukłe) jest dostrzegalne tylko na przekroju poprzecznym liścia i nie kwalifikuje się jako typowe pęcherzykowate.

parafylia

nibylistki

Parafylia (nibylistki) to twory na powierzchni łodygi (pomiędzy liśćmi), z chloroplastami, o charakterze listkowatym lub nitkowate (często silnie rozgałęzione powyżej 1-2 komórek nasady).
Nitkowate parafylia zwykle rozmieszczone są w dwóch rzędach na powierzchni pędu.
Listkowate parafylia mają ±wyraźną blaszkę i są osadzone prawie podłużnie do osi pędu lub nieco pod kątem do niej.

space

pseudoparafylia

pseudonibylistki

Pseudoparafylia (pseudonibylistki) to liściopodobne lub nitkowate twory na łodydze w nasadzie zaczątka bocznej gałązki.

space

włoski pachwinowe

ros. аксилярные волоски
Włoski pachwinowe zbudowane są z jednego szeregu, (2)3 do kilkunastu, zwykle wydłużonych i ±cienkościennych komórek. Znajdują się w pachwinach liści; jako że zwykle są dość nietrwałe, należy szukać je pomiędzy górnymi liśćmi, po starannym oderwaniu liści pojedynczo, sztuka po sztuce.

space

puszka [mech]

lat. theca; niem. Deckelkapsein, Kapsel; ros. каробочка

apofiza

lat. collum; ros. шеика, гипофиза

pierścień

lat. annulus; ros. колечко
Bryophyta (mchy)
pierścień (lat. annulus)
Główna części sporofitu mszaków w której znajdują się jego zarodniki. W wąskim znaczeniu terminu puszka używa się dla urnowatej część puszki zawierającej zarodniki.

space

U części mchów przy górnym brzegu puszki znajduje się pierścień (lat. annulus) — pas 1-N komórek pomiędzy brzegiem urnowatej części puszki a wieczkiem, w różny sposób pękający/odwijający się podczas dojrzewania sporofitu.

space

ozębnia

lat. perystom; ros. перистом
Perystom (ozębnia) to górna część puszki, "zębaty" twór uczestniczący w uwalnianiu i rozsiewaniu zarodników.

wieczko

lat. operculum; niem. Kapseldeckel; ros. крышечка

dzióbek

niem. Schnabel; cz. zobánek

dzióbkowaty

niem. geschnäbelt; ros. с клювиком
Wieczko osłania od góry niedojrzałą puszkę (jej perystom); z brzegiem puszki łączy ją pierścień.

space

czepek

lat. calyptra; ros. колпачок
Czepek to górna, rozerwana część rodni okrywająca dojrzewającą puszkę.

perychecjum

parafizy

perygonium

plemnia

rodnia

Perychecjum to listkowata (u mchów) lub innej formy (np. u wątrobowców) okrywa gametangiów żeńskich - rodni.

space

Pomiędzy gametangiami u mchów zazwyczaj znajdują się parafizy (wstawki) - twory wielokomórkowe, zwykle wydłużone, włosowate, buławkowate lub liściowate.

ryzoidy

chwytniki

Nitkowate, często rozgałęzione twory na gametofitach mszaków przytwierdzające je do podłoża i wspomagające w pobieraniu wody i soli mineralnych. Ryzoidy są zwykle brązowo lub brunatno zabarwione; ściany komórkowe są gładkie lub brodawkowane, czasem z wyrostkami do światła komórki. U niektórych mchów warstwa ryzoidów pokrywa powierzchnię łodyżki; mogę się też one tworzyć np. na liściach, żebrze. U mchów chwytniki są wielokomórkowe, ze skośnymi poprzecznymi ścianami komórkowymi; u wątrobowców są jednokomórkowe.

kształt komórek

izodiametryczny

kolenchyma

parenchyma

prozenchymatyczny

Komórki izodiametryczne tj. równowymiarowe mają ±jednakowy wymiar w każdym kierunku tj. formę mają pośrednią pomiędzy sześcianem/wielobokiem foremnym a sferą. W przekroju poprzecznym zbliżone do kwadratu lub wieloboku foremnego.

space

Komórki parenchymatyczne tworzą tkankę parenchymatyczną (miękisz) - tkankę wypełniającą. Ściany komórkowe są zwykle cienkie i pomiędzy komórkami znajdują się przestwory międzykomórkowe. Ich kształt jest zwykle izodiametryczny, rzadziej wydłużony - prostokątny.

space

ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji