| |||||||||
| |||||||||
⇈
🌱
Jedna z najstarszych roślin uprawnych. Groch na suche ziarno jest uprawiany od czasów prehistorycznych. Na zielone ziarno jest uprawiany przynajmniej od XVI wieku.
Podgatunek ssp. sativum jest uprawiany od czasów prehistorycznych jako warzywo strączkowe i obecnie nie sposób zidentyfikować dzikiego przodka. Może przejściowo utrzymywać się w miejscu uprzedniej uprawy. Większość zdolność do dziczenia ma drugi podgatunek, znajdująca się w uprawie polowej peluszka (Pisum sativum ssp. arvense).
Nasiona duże, (masa tysiąca nasion to 150-350g), kuliste. Długo zachowują zdolność kiełkowania, przynajmniej 5-7 lat, a przechowywane w miejscu suchymi i chłodnym jeszcze dłużej.
XL
Najlepszy klimat dla grochu jest chłodny, z temperaturą poniżej 20°C, nasiona kiełkują już w temperaturze 2°C a rośliny rosną od temperatury 4.4°C. Młode rośliny przed kwitnieniem doskonale znoszą przymrozki do -4-7°C. Późnowiosenne przymrozki uszkadzają kwiaty i zawiązki strąków. Największy plon jest przy wczesnej, długiej stosunkowo chłodnej i wilgotnej wiośnie bo wtedy przed kwitnieniem rośliny tworzy dużą masę liści i mogą wyżywić większą masę strąków i ziaren.
Wymaga gleby o odczynie zbliżonym do obojętnego lub lekko zasadowej (pH 6.5-7.8), na glebach kwaśnych nie udaje się i może zamierać. Optymalna jest gleba żyzna, zasobna w próchnicę, nie podmokła. Jak i inne rośliny motylkowe wiąże azot z powietrzna, nie ma potrzeby nawożenia azotem, i w sumie istotnie wzbogaca glebę w ten składnik mineralny, pozostawia też ją w dobrej strukturze.
Groch uprawia się z siewu do gruntu w terminie najwcześniejszym, gdy tylko możliwa jest uprawa roli — w końcu marca lub początek kwietnia, nie później jak w drugiej dekadzie kwietnia.
Optymalne zagęszczenie odmian karłowych i niskich to 120-150 roślin na m2 co osiąga się siewem w rzędach w rozstawie 15-25cm a w rzędzie co 3-4cm (większą rozstawa dla odmian wysokich). Odmiany wysokie, amatorskie sieje się przy podporze, w dwóch rzędach co 30 cm i zostawia przejście 60-80 cm szerokości. Sieje się na głębokość 2-6 cm, głębiej duże nasiona i na glebach lekkich.
zmianowanie
Z uwagi na znaczne nasilenie chorób nie należy grochu uprawiać po innych roślinach motylkowych, a po sobie nie częściej jak co (4)5-6 lat. Poza tym można uprawiać po każdych innych roślinach. Najodpowiedniejszym przedplonem są zboża, dobrym okopowe na oborniku.
Groch z racji niepełnego pokrycia i braku możliwości odchwaszczania w czasie wzrostu, zwiększa zachwaszczenie. Z drugiej strony groch bardzo źle znosi zachwaszczenie, stąd ważne jest staranne przygotowanie pola pod tę uprawę.
zbiór, przechowywanie
podział odmian
Groch to jedno z najbardziej wartościowych i pożywnych warzyw, dostępne wcześnie w sezonie, bo już w czerwcu.
Wartość energetyczna zielonych nasion wynosi 75-100kcal/100 g. Zawartość białka 6-7g/100 g, tłuszczu do 1g/100 g, węglowodanów 6-7g/100 g. Ma sporo soli mineralnych (żelazo, wapń, fosfor) i witamin (grupa witamin B, C, karoten, E).
⇈
🌸
🔆 miejsce: ☀ słoneczne • chłodne
💧 woda: gleba przeciętnie wilgotna (świeża)
☷ gleba: niskie wymagania • przeciętna ogrodowa • próchniczna • odczyn zbliżony do obojętnego • preferuje zasadową • nie toleruje kwaśnej
XL
Odmiany grochu można dzielić wg różnych kryteriów. Podstawowy podział to odmiany z twardą wyściółką pergaminową wnętrza strąka — groch łuskowy i bez niejadalnej wyściółki — groch cukrowy.
Groch łuskowy można podzielić na odmiany o pomarszczonych nasionach, są one słodsze i dłużej zachowujących dojrzałość konsumpcyjną ale mniej plenne i wrażliwsze, oraz odmiany o gładkich nasionach które mogą być kuliste lub ±spłaszczone, są plenniejsze ale zwykle szybciej przejrzewają i są mniej smaczne.
Odmiany różnią się też okresem wegetacji. Wczesne osiągają dojrzałość zbiorczą po 70 dniach, późniejsze po około 90 dniach. Wysokie odmiany amatorskie mogą mieć jeszcze dłuższy okres wegetacji.
⇈ 🌱 🌸
odmiany uprawne (#28) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion
A · Alderman · Ambrosia · B · Bajka · Biznes · Blauwschokker · C · Cud Kelwedonu · Cud Kelwedonu NOE · D · Duet · G · Gloriosa · H · Hetman · Hrabia · I · Iłowiecki · Izolda · J · Jantar · K · Kanon · Kantata · Kaskada · Kent · L · Lider · M · Meteor Dziekanowski · N · Nefryt · O · Opty · P · Pegaz · Pionier · Polar · Polar Nochowski · S · Sześciotygodniowy · T · Telefon · W · Walor| ‘Blauwschokker’ — ozdobna; rośliny do 3 m wysokości, nasiona niejadalne z uwagi na wyraźny, cierpko-mączysty smak; walorem ozdobnym są fioletowe kwiaty i takiej też, intensywnej barwy, bardzo duże strąki, z grubą pergaminową wyściółką; część roślin jest pozbawiona fioletowego barwnika i ma kwiaty białe oraz zielone strąki |
idxGrupa groch łuskowy — Grupa odmian uprawnych grochu z twardą wyściółką pergaminową wnętrza strąka. Z tego względu strąki nie nadają się do spożycia w całości a jedynie nasiona przed osiągnięciem pełni dojrzałości. Do tej grupy należy większość odmian uprawnych grochu. Dzieli się je jeszcze na odmiany o nasionach gładkich i pomarszczonych. Te drugie wolniej osiągają dojrzałość fizjologiczną (dłużej zachowują dojrzałość konsumpcyjną), zawierają więcej cukru i przez to są smaczniejsze.
(lat. Pisum sativum L. ssp. sativum var. pachylobum Beck, Pisum sativum L. var. pachylobum Dierbach)
| ▫ | ‘Biznes’ — średnio późny, do zbioru 90-100 dni, dojrzałość technologiczna długa, ponad 7 dni, norma wysiewu 2-3kg/ar; rośliny wysokie, 80-100 cm, silnie krzewiące się, odporna na wirusy PEMV i PSbMV, wysoce odporna na BYMV; strąki bardzo długie (10-11cm), pojedyncze, ostro zakończone, z 9-10 dużymi nasionami, 70-80% ma średnicę ponad 10mm |
| ▫ | ‘Meteor Dziekanowski’ — średnio wczesna (okres wegetacji 80-85 dni), bardzo plenna, łodyg sztywne, słabo rozgałęziające się, 60-70 cm wysokości; strąki proste, 6-8 cm długości, 15-20 mm szerokości, parami, z 7-9 nasionami; nasiona ciemnozielone |
| ▫ | ‘Nefryt’ — średnio późna, wegetacja do zbioru 75 dni; karłowa, 55-65 cm, sztywnałodyga |
| ‘Opty’ — wczesna, do zbioru 73 dni; rośliny wysokie, ok. 70 cm; nasiona ciemnozielone, ładnie zabarwione po obróbce termicznej; masa 1000 szt. 395g | |
| ▫ | ‘Pegaz’ — wczesna; okres do zbioru 75-78 dni; karłowy, sztywny, 40-60 cm wysokości; na nasiona do przetwórstwa |
| ‘Polar’ — późna |
idxGrupa groch łuskowy nasiona gładkie
| ◔ | ‘Sześciotygodniowy’ — amatorski, na zielone ziarno; bardzo wczesna, co nieco przesadnie sugeruje nazwa odmiany, w istocie od siewu do pierwszego zbioru należy liczyć 60-70 dni; przeznaczona do uprawy amatorskiej, bo rośliny wiotkołodygowe, choć średniej wysokości, do ok. 1 m, odporna na choroby; strąki średniej wielkości (do 9cm), z łuską; nasiona drobne, gładkie, jasnozielone |
idxGrupa groch łuskowy nasiona pomarszczone — Nasiona wolniej osiągają dojrzałość fizjologiczną (dłużej zachowują dojrzałość konsumpcyjną), zawierają więcej cukru i przez to są smaczniejsze.
| ▫ | ‘Alderman’ — późna, amatorska w typie 'Telefon', rośliny bardzo wysokie, do 180 cm; strąki jasnozielone, długie (10-12cm), ściśle wypełnione nasionami, nasiona smaczne |
| ○ | ‘Cud Kelwedonu’ (Cud Kelwedonu NOE) — średnio wczesna, okres wegetacji od siewu do zbioru 73-80 dni; karłowa, ok. 56 cm, z tendencją do wylegania; na ziarno do przetwórstwa; całkowicie odporna na BYMV, wysoce podatna na fuzariozy; nasiona ciemnozielone, długo słodkie, cukry bardzo wolno przechodzące w skrobię, bardzo duże, masa MTS świeżych 460g |
| ○ | Cud Kelwedonu NOE (‘Cud Kelwedonu’) — średnio wczesna, okres wegetacji od siewu do zbioru 73-80 dni; karłowa, ok. 56 cm, z tendencją do wylegania; na ziarno do przetwórstwa; całkowicie odporna na BYMV, wysoce podatna na fuzariozy; nasiona ciemnozielone, długo słodkie, cukry bardzo wolno przechodzące w skrobię, bardzo duże, masa MTS świeżych 460g |
| ‘Duet’ — wczesna, do zbioru 75 dni, bardzo wydajna; nasiona bardzo smaczne, zielone, duże, masa 1000 szt. 450g | |
| ▫ | ‘Gloriosa’ — wczesna, karłowa, 60-70 cm wysokości, przeznaczona do zbioru mechanicznego, do mrożenia; strąki średniej wielkości, 8-9 cm długości; nasiona duże, ciemnozielone |
| ▫ | ‘Izolda’ — średnio wczesna, do zbioru 80-84 dni; rośliny 70-90 cm wysokości, silnie rozkrzewione, o sztywnych łodygach i mocnym ulistnieniu; strąki po dwa, 7-8 cm długości, tępo zakończone, z 6-8 nasionami, dojrzewają równomiernie; nasiona ciemnozielone, średniej wielkości, MTN świeżych 380 g, suchych 165g |
| ○ | ‘Jantar’ — wczesna, do zbioru ok. 77 dni, stabilnie wysoko plonująca, wysoka równoczesność dojrzewania; rośliny 60-70 cm wysokości, pokrój średnio zwarty, odporne na PEMV; strąki długie, średnio wygięte, ostro zakończone, osadzone pojedynczo i parami, 8-9 nasion w strąku, masa 1000 szt. 410g |
| ‘Kanon’ — bardzo wczesna, do zbioru 72 dni; rośliny wysokie, ok. 75 cm, zwarte; nasiona o wysokiej zawartości cukrów, zielone, duże, masa 1000 szt. 420g | |
| ▫ | ‘Kantata’ — wczesna, do zbioru ok. 75 dni, do bezpośredniego spożycia i dla przetwórstwa; liczne strąki i dobra równoczesność dojrzewania nasion i strąków, w strąku do 8 nasion, masa 1000 szt. 400g |
| ▫ | ‘Kaskada’ — wczesna, 76 dni do zbioru, bardzo plenna, stabilnie plonująca, wydajna, wysoka równoczesność dojrzewania strąków, powolne przejrzewanie, tolerancyjna wobec chorób wirusowych; pokrój zwarty, wysokość średnio 57 cm; nasiona zielone, masa 1000 szt. 410g |
| ‘Pionier’ — bardzo wczesna, do zbioru 71 dni, równomiernie dojrzewająca; równomierne dojrzewanie, nasiona soczyście zielone, stosunkowo nieduże, masa 1000 nasion 380g | |
| ○ | ‘Polar Nochowski’ — wczesna, do zbioru ok. 76 dni; rośliny 40-61 cm, sztywne, odporne na wyleganie, pokrój zwarty, skąpe rozgałęzianie się; strąki średnio długie, proste lub lekko wygięte; nasion w strąku 6 szt., duże, masa 1000 szt. 430 g, zielone do ciemnozielonych |
| ◔ | ‘Telefon’ — bardzo późna (do zbioru 85-100 dni), plenna, stara odmiana amatorska, nazwa chyba miała kojarzyć się ze słuchawką tradycyjnego telefonu - że takie duże i wygięte strąki; rośliny bardzo wysokie, mogą osiągnąć do 3 m, siłą rzeczy wymagają podpory i jak to w przypadku wysokich odmian, strąki dojrzewają sukcesywnie, do kilkukrotnego zbioru; strąki z łuską, duże (8-10cm) i o dużych nasionach; |
| ▫ | ‘Walor’ — średnio wczesna, do zbioru 76-78 dni, plenna, do bezpośredniego spożycia i dla przetwórstwa na mrożonki i konserwy; rośliny 60-80 cm, o średnio zwartym pokroju; strąki 7-8.5 cm długości, z 6-8 ciemnozielonymi nasionami, MTN świeżych 340g |
idxGrupa groch cukrowy — Grupa odmian uprawnych grochu bez twardej wyściółki pergaminowej wnętrza strąka. Stąd w pełni wyrośnięte strąki (ale jeszcze z nierozwiniętymi nasionami) nadają się do spożycia w całości.
(lat. Pisum sativum L. ssp. sativum var. saccharatum Ser.)
| ▫ | ‘Ambrosia’ — odmiana cukrowa (do spożycia strąków w całości i do mrożenia); plenna, amatorska, rośliny stosunkowo wysokie, o wiotkich łodygach, wymagają podpory; strąki drobne, smaczne, ze słodkimi nasionami |
| ○ | ‘Bajka’ — wczesna |
| ▫ | ‘Hetman’ — średnio wczesna, do zbioru ok. 81 dni; rośliny ok. 65 cm wysokości; strąki krótkie, tępo zakończone, osadzone parami, nasion w strąku 5-6, w 1 kg ok. 450 szt. strąków |
| ‘Hrabia’ — średnio późna, do zbioru 85 dni; średnia wysokość 80 cm; strąki duże, nasion w strąku ok. 9, w 1 kg ok. 244 szt. strąków | |
| ◔ | ‘Iłowiecki’ — niska, sztywnołodygowa (nie wymaga podpory), osiąga ok. 40-75 cm wysokości; stosunkowo późna - od siewu do pierwszego zbioru należy liczyć ok. 86 dni, plenna; strąki są drobne, bez wyściółki pergaminowej, smaczne |
| ‘Kent’ — wczesna | |
| ‘Lider’ — wczesna |
wybrane okazy · selected collections ⇈
#9
leg. Barbara Łotocka
#3
leg. Marek Snowarski
/Wrocław/
/cv. Blauwschokkger/
#1
leg. Marek Snowarski
/Wrocław/
/cv. Gloriosa/
#1
leg. Marek Snowarski
/Wrocław/
/cv. Iłówiecki/
#3
leg. Marek Snowarski
/Wrocław/
/cv. Ambrosia/
#1
leg. Marek Snowarski
/Wrocław/
/cv. Telefon/
#1
leg. Marek Snowarski
/Wrocław/
/cv. Sześciotygodniowy/
#2
leg. Adam Dobrzański
nomenklatura, etymologia ℹ️ ⇈
poznanie znaczenia i pochodzenia nazwy ułatwia jej zapamiętanie
Pisum sativum ssp. sativum [🔉 * sa·tī·wum] • Lathyrus oleraceus [🔉 la·ty·rus *] • (pl) groch zwyczajny typowy · groch cukrowy · groch łuskowy · groch siewny
satīvus, -a, -um
(lat., adj.)
— uprawny, uprawiany, siewny, ogrodowy, sadowniczy;
częsty epitet gatunków uprawianych;
od lat. czasownika sero, -ere - siać
ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji