| ||||||||
|
opis
Młode pędy owłosione, zimą ±zielone, od strony słonecznej brązowoczerwone. Pąki okryte łuskami, zróżnicowane na wegetatywne (mniejsze, wydłużone, siedzące) i generatywne (zdecydowanie większe (5 mm średnicy), kuliste, umieszczone na krótkopędach).
Liście zielone z obu stron, spodem ±lśniące, nieco szorstkie, z kępkami włosków w kątach nerwów.
Owoce zwisające na szypułkach, elipsoidalne, 15 – 20 (30) mm długości; czerwone do ciemnowiśniowych, błyszczące; z dużą pestką i o cienkim miąższu; jadalne.

Różne parametry ekologiczne, z objaśnieniem - opisowym rozwinięciem tekstowym, są podane tekstem po zalogowaniu.
właściwości i zastosowanie

Są wyprowadzone odmiany o większych owocach, odmiennie zabarwionych (białych, żółtych, fioletowych) i o letniej barwie liści pstrej lub żółtej.
Dobry na żywopłoty formowane, 1 – 2 m wysokości (tak często użytkowany w cieplejszej strefie Europy); formowany jednak słabo kwitnie i owocuje; cięcia nie prowadzić wiosną bo intensywnie „płacze” przycinanie wymaga nieco wysiłku, gdyż drewno jest wyjątkowo twarde. Z tego też względu starsze nasadzenia, z poprzeplatanymi gałęziami, są "nie do przejścia". Sadzony pojedynczo lepiej wygląda w starszym wieku, jako okazały krzew lub drzewko.
Uprawiany też dla jadalnych owoców (nadają się do tego ciepłe, w pełni nasłonecznione stanowiska). Owoce są kwaskowate, cierpkie, smaczne w pełnej dojrzałości, najlepiej po opadnięciu, wtedy tracą silną cierpkość. Są też odmiany odmiany o większych owocach i lepszym smaku.
Kwiaty są pyłkodajne (bez nektaru), chętnie odwiedzany przez pszczoły (o ile pozwala na to przedwiosenna pogoda).
Drewno jest wybitnie twarde i ciężkie (tonie w wodzie). Dawny materiał do precyzyjnej obróbki lub na bardzo twarde przedmioty, do pewnego stopnia zastępował dawniej metal (np. sworznie, osie kół, koła zębate w zegarach).
wymagania i uprawa
Najlepsze jest stanowisko w pełni nasłonecznione, ciepłe; dobrze rośnie w półcieniu.
Krzew w pełni mrozoodporny (ale w srogie zimy mogą przemarzać pąki kwiatowe). Z uwagi na długi i ciepły okres wegetacji, szczególnie dobre warunki dla uprawy są południowo-wschodniej Polsce.
Dobrze znosi zanieczyszczenia powietrza. Może być uprawiany w miastach.
⇈🌱🌸 opcje Bazaru
odmiany (form i odmian #17) analiza dostępności roślin
- ◔ ‘bez odmiany’ #3
- ▫ ‘Alosza’ — owoce żółte
- ○ ‘Aurea’ — liście złotożółte, owoce czerwone; wysoki krzew [1895] #2
- ▫ ‘Elegantnyj’ — owoce duże, czerwone
- ▫ ‘Golden Glory’ — pokrój wzniesiony, z licznymi krótkopędami; kwitnienie wybitnie obfite [1990]
- ▫ ‘Helen’ — odmiana owocowa z Ukrainy; wysoce mrozoodporna
- ▫ ‘Jantarnyj’ — owoce wydłużone, do 4 g wagi, żółtobursztynowe
- ◔ ‘Jolico’ — pokrój wyprostowany, zwarty; na glebach wapiennych kwitnie bardzo obficie; polecana klasyczna odmiana wielkoowocowa, owoce bardzo duże (6.5 g, gdy u typu ok. 2g), brunatnoczerwone, o wysokiej zawartości cukru i witaminy C, dojrzewają w pierwszej połowie września [1990] #3
- ▫ ‘Korałłówyj Marka’ — owoce smaczne, czerwone
- ‘Macrocarpa’
- ▫ ‘Oryginalnyj’ — owoce duże, jadalne
- ▫ ‘Radost’ — owoce duże, słodkie
- ▫ ‘Schönbrunner Gourmet-Dirndl’ — austriacka odmiana owocowa
- ▫ ‘Starokijewski’ — owoce kształtu butelkowatego
- ▫ ‘Szafer’ — owoce duże, ciemnowiśniowe; dojrzewają we wrześniu
- ◔ ‘Variegata’ — liście wyraźnie szeroko biało-kremowo obrzeżone; obficie owocuje; krzew lub niskie drzewko [1838] #3
- ▫ ‘Violacea’ — dojrzałe owoce ciemnofioletowe
wybrane okazy · selected collections⇈

leg. Jarosław Makowski
/Sigmaringen, Niemcy/ #3

leg. Jarosław Makowski
/Niemcy park/ #2

leg. Marek Snowarski
/Park Południowy, Wrocław/ #2

leg. Bartosz Melzer
/Wejherowo/ #4

leg. Barbara Łotocka #2

leg. Jacek Soboń
/Ogród Botaniczny we Wrocławiu/ #6

leg. Paweł Kalinowski
/Warszawa, Ogród Botaniczny UW/ #1

leg. Marek Snowarski
/Arboretum Bolestraszyce/ #4
nomenklatura, etymologia
ℹ️
⇈
poznanie znaczenia i pochodzenia nazwy ułatwia jej zapamiętanie
starorzymska nazwa derenia (dereń jadalny (Cornus mas); ten sam rdzeń co "cornu, -us" róg, nazwa odnosi się do twardości drewna
męski; samczy