Gladiolus ×hybridus hort. [🔉 gla·di·o·lus *]

Bylina o cebulopodobnej bulwie, w ogrodzie to kwiat sezonowy uprawiany w tysiącach odmian. Bulwy mieczyków przechowuje się przez zimę w pomieszczeniu.

Walorem ozdobnym jest stosunkowo wysoki, jednopędowy, kłosowaty kwiatostan z kilkunastoma dużymi kwiatami. Barwa kwiatów w zależności od odmiany od białej, przez żółcie, czerwienie, po różne odcienie (blade, jasne, głębokie, ciemne) różu, purpury, fioletu i niebieskiego; są odmiany o przygaszonych (tzw. przydymionych) odcieniach. Wiele odmian ma kwiaty z kilkoma kolorami lub o rożnych kształtach płatków korony, mogą być one fryzowane lub przegięte.

Mieczyki są uprawiane na rabatach kwiatowych i użytkowany przede wszystkim na kwiat cięty. Wcześnie ścięte, gdy rozwijają się pierwsze kwiaty, długo utrzymują się w wazonie. Stopniowo, przez 2 – 3 tygodnie, rozwijają coraz wyżej położone kwiaty. Dla estetyki wyglądu usuwa się, położone niżej w kłosie, przekwitłe kwiaty.

Stanowisko słoneczne, ciepłe.

Korzystne jest nawożenie kompostem. Jeśli nawozi się obornikiem to nie sadzić w pierwszym roku po oborniku. Przed sadzeniem stosuje się nawożenie mineralne nawozem wieloskładnikowym typu Azofoska lub innym podobnym w dawce ok. 25g/m². Dodatkowe nawożenie azotowe lub wieloskładnikowe w podobnej dawce stosuje się pogłównie. Jednorazowo na początku wzrostu pędu kwiatostanowego lub podzielone na 2 – 3 dawki. Ostatnia w czasie kwitnienia.

Odmiany ozdobne mieczyków są wielokrotnymi mieszańcami różnych południowoafrykańskich gatunków mieczyków.

Większość współcześnie uprawianych odmian to tzw. mieczyki wielkokwiatowe, są okazałe, kłos jest gęsty z dużą liczbą naraz rozkwitłych kwiatów. Rzadziej spotyka się inne grupy odmian lub odmiany ±prymitywne. Np. mieczyki pierwiosnkowe (Primulinus) mają cechy bliższe jednemu z ważnych gatunków rodzicielskich Gladiolus primulinus (Gladiolus dalenii), dziedziczą po nim ±zagięty górny listek okwiatu (górny płatek); bardziej prymitywne odmiany tej grupy mają stosunkowo luźny kłos i mniejsze kwiaty. Mieczyki motylkowe (Butterfly, Schmetterling) są niższe i wcześnie kwitną. Mieczyki miniaturowe mogą być o połowę niższe od wielkokwiatowych, osiągają 60 – 70 cm wysokości. Wiele nowych odmian ma płatki o szczególnej fakturze, ±pomarszczone, określane są jako fryzowane, gofrowane, karbowane a w handlu oferowane są jako mieczyki egzotyczne.

Do gruntu wysadza bulwy się w drugiej połowie kwietnia do początku maja, gdy temperatura gleby na głębokości 10 – 15 cm osiągnie 10°C. Przy typowych zastosowaniach nie należy zbytnio opóźniać sadzenia. Dla uzyskania wybitnie wczesnego kwitnienia można sadzić już w początku kwietnia. Znoszą lekkie przymrozki ale lepiej przykrywać wtedy agrowłókniną. Dla uzyskania znacznie opóźnionego kwitnienia można sadzić w do końca maja i początku czerwca. Późno sadzone bulwy powinny być starannie zaprawione (w cieplejszej glebie jest większe ryzyko chorób) i należy je sadzić głęboko, na 18 – 20 cm. Należy szczególnie dbać aby gleba nie przesychała; wskazane ściółkowanie.

Przy amatorskiej uprawie rzędy tworzy się co 25 – 30 cm. Rozstawa w rzędzie jest nieco większa od obwodu sadzonej bulwy i wynosi dla dużych bulw 10 – 12 cm, dla małych 5 – 6 cm. Przy większej liczbie bulw wykopuje się rowek.

Głębokość sadzenia nie powinna przekraczać 3-krotnej wysokości bulwy. Zwykle maksymalnie jest to 10 cm. Płytsze sadzenie przyśpiesza kwitnienie i zwiększa liczbę bulw potomnych, jednak zwiększa ryzyko wyłamywania pędów kwiatostanowych i pogarsza ich jakość. Wymaga także większej dbałości o wilgotność gleby.

Bulwy przybyszowe wysadza się znacznie wcześniej. Są one z definicji drobne, a dłuższy okres wegetacji sprzyja większemu przyrostowi bulwy zastępczej tj. naszego plonu który zbierzemy w końcu sezonu.

Bulwki przybyszowe umieszcza się w rowku na głębokość 3 – 5 cm, nie tyle sadząc co siejąc tj. upuszczając co 3 – 4 cm po jednej sztuce. Nie trzeba zważać przy tym na biegunowość sadzenia; zresztą trudno byłoby taki drobiazg precyzyjnie ustawiać piętką w dół.

Bulwy wykopuje się nie czekając na pełne zaschnięcie liści i pędów (można się nie doczekać przed późną jesienią), tradycyjnie wykopuje się w drugiej połowie września lub na początku października, zwykle po pierwszych przymrozkach. Właściwsze jest orientowanie się porą kwitnienia. Można wykopywać 5 – 6 tygodni po początku kwitnienia lub 2 tygodnie po przekwitnięciu całego kwiatostanu. W tym czasie mimo że liście i pędy są zielone to przyrost bulw jest już prawie zakończony. Dłuższe pozostawianie w glebie zwiększa ryzyko uszkadzania bulw przez grzyby. Zbyt wczesne wykopywanie powoduje drobnienie bulw; te przyrastają najintensywniej pod sam koniec wegetacji.

Przed wykopywaniem lub po przycina część nadziemną do kilku cm; np. sekatorem. Po wykopaniu, można od razu spróbować, i jeśli idzie łatwo to ostrożnie wykręcić pęd z bulwy (ułatwia to suszenie), doczyścić z ziemi i usunąć zaschniętą bulwę mateczną. Jeśli nie można tych czynności wykonać od razu, to robi się je po szybkim wstępnym przesuszeniu w temperaturze > 25°C, oczyszcza się bulwy przez zerwanie zewnętrznej, zabrudzonej ziemią łuski. Odrywa starą bulwę mateczną wraz z jej korzeniami. Odrywa się bulwy przybyszowe. Większe z nich, łatwiej odpadające, zachowuje się w potrzebnej liczbie dla mnożenia. Wyłamuje stary pęd kwiatostanowy o ile jeszcze pozostał.

Po oczyszczeniu bulwy starannie dosusza się przez 3 – 4 tygodni w temperaturze ok. 25°C, w przewiewnym miejscu, tak aby zaschły wszystkie liście okrywowe („łuski”) a piętka stwardniała. Na dosuszenie mniejszych bulwek przybyszowych wystarczy kilka, kilkanaście dni.

Przed sadzeniem bulwy doczyszcza się, usuwając wszystkie zaschnięte łuski.

W amatorskich warunkach można przyśpieszyć kwitnienie dużych bulw mieczyków o około 2 – 3 tygodnie jeśli rozpocząć wegetację w marcu, w doniczkach, w temperaturze <20°C. Na początku maja, już podrośnięte rośliny, ostrożnie wysadza się wraz z bryłą ziemi do gruntu.

Najprostszym sposobem rozmnażania wegetatywnego jest wykorzystanie bulw. W miejsce jednej sadzonej wiosną bulwy powstaje do jesieni nowa (zwykle) większa bulwa zastępcza, czasem są to dwie lub większa liczba bulw zastępczych (jest ich tyle ile pędów wyrosło z posadzonej bulwy). Są one z reguły ±silnie spłaszczone.

Poważny wzrost ilości egzemplarzy można uzyskać dzięki bulwom przybyszowym. Tworzą się one w pobliżu bulwy matecznej, na końcach podziemnych rozłogów. Ich liczba waha się od kilku do ponad tysiąca sztuk; rozmiar od milimetra do nieco ponad 10 mm; są zwykle dłuższe niż szersze. Najlepiej rozwinięte i dojrzałe, najwartościowsze dla rozmnożeń, mają tendencję do łatwego odrywania się od rozłogów podczas jesiennego wykopywania i oczyszczania bulw. Dla uzyskania dużych bulw zdolnych do pełnowymiarowego kwitnienia potrzeba 2 – 4 lat uprawy.

Mieczyki są uprawiane głównie z myślą o cięciu na kwiat. Kwiatostany tnie się na samym początku kwitnienia. Z uwagi na budowę pędu trudno to zrobić bez uszkadzania liści.

Ważne jest aby cięcie pędu w możliwie niewielkim stopniu ograniczało powierzchnie asymilacyjną rośliny.

Kwiatostanów nie wolno przetrzymywać na płasko na świetle bo szybko wyginają się ku górze. Należy możliwie szybko umieścić je pionowo w wazonie z wodą.

Bulwy mieczyków to zgrubiała nasada pędu. Jest ona okryta łuską z liścia podziemnego. Bulwa zawiera w sobie tkanki spichrzowe i pąki pędów.

Bulwy zastępcze rosną najintensywniej w czasie kwitnienia i krótko po nim. W 3 tygodnie po kwitnieniu bulwy zaczynają stopniowo przechodzić w stan spoczynku. W tym czasie tkanka korkowa odcina starą bulwę która zamiera.

W czasie wzrostu nowego pędu, u podstawy powstającej bulwy zastępczej, tworzy się drugi, nowy okółek korzeni. Z nasady liści podziemnych wyrastają podziemne rozłogi na końcu których tworzą się dodatkowe bulwy przybyszowe (w liczbie od kilku sztuk do ponad tysiąca).