Liście okrągławojajowate do jajowatolancetowatych 6 – 20 (40) mm długości i 4 – 15 (30) mm szerokości, wierzchołek ±zaostrzony, u podstawy zaokrąglone i klinowato zbiegające w znikomy ogonek; nagie. Brzegiem drobno ząbkowane do piłkowanych, nie podwinięte. Obustronnie jasnozielone, trawiastozielone, od spodu bez wystających żyłek, stosunkowo delikatne. Jesienią czerwienieją i opadają na zimę.
Kwiaty zwieszone, wyrastają pojedynczo z pachwin liści jednorocznych pędów. Szypułki kwiatowe 3 – 6 mm długości, u ich nasady para łuskowatych podsadek. Mogą też wyrastać z pachwiny nowego długopędu.
Kielich znacznie zredukowany, z praktycznie niezaznaczonymi działkami.
Korona kulisto-beczkowata, (3) 3.5 – 5 (6) mm długości, biała lub zielonkawa, z różowym nalotem, ząbki korony bardzo krótkie , odwinięte na zewnątrz.
Pręciki ukryte w koronie,. Pylniki z dwoma rożkowatymi wyrostkami.
Szyjka słupka nieco wystaje poza koronę, słupek 4 – 5-komorowy.
Owocem jest kulista jagoda, (5) 7 – 10 mm średnicy, niedojrzała zielona, dojrzewając przybiera barwę czerwoną, dojrzała niebieskoczarna (u rzadkich form dojrzałe jagody są białawe, zielonawobiałe lub czerwone), zwykle owoszczona, miąższ czerwonofioletowy. Nasion ok. 20, brązowe, wydłużone, 1 – 1.5 mm długości.
Kwitnienie od (kwietnia)maja do czerwca. Owoce dojrzewają do (czerwca)lipca do września.
Gatunek pospolity na terenia całej Polski. Krzewinki wyrastają na glebach kwaśnych, ubogich, bogatych w humus, w lasach iglastych i liściastych, gdzie często są dominującym składnikiem runa leśnego i pokrywają duże obszary. Także poza lasami na wrzosowiskach, pastwiskach, na skałach.
Borówka czarna (Vaccinium myrtillus) jest gatunkiem zmiennym co do wysokości krzewinek, wielkości i kształtu liści. Z tego powodu, jak i z powodu mutantów o nietypowej barwie owoców, wyróżnia się szereg form i odmian.
Jadalne owoce są dość słodkie, o przyjemnym kwaskowatym smaku. Są masowo zbierane, także dla przetwórstwa przemysłowego. Wyrabia się z nich dżemy, konfitury, soki, kompoty.
Zwyczajowe nazwy to czarna jagoda lub po prostu jagoda. Regionalnie (Małopolska i południowy Śląsk) używa się nazwy borówka — uwaga! termin borówka w zależności od regionu Polski może też odnosić się do „czerwonej jagody/borówki”, innego gatunku, czyli do borówki brusznicy (Vaccinium vitis-idaea). Używana też jest nazwa czernica i inne.
Czarnogranatowe owoce ma także łochynia — borówka bagienna (Vaccinium uliginosum), ich miąższ jest jednak zielonkawy a nie czerwony jak u czarnej jagody, owoce często są nieco wydłużone, gruszkowate lub elipsoidalne.
Borówki bagienne odróżnimy też po obłych, nie kanciastych pędach, poza jednorocznymi są one brązowe.
Liście są sinozielone, spodem szarozielone z wystającym żyłkowaniem.
Vaccinium vitis-idaea · borówka brusznica