barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi)

Heracleum sosnowskyi (barszcz Sosnowskiego) — pokrój

opis

Roślina zielna dwuletnia lub w mniej korzystnych warunkach (np. wykaszana) wieloletnia, jednokrotnie owocująca, potem zamiera (monokarpiczna).

space

Liście odziomkowe i dolne liście łodygowe podzielone na trzy segmenty lub podzielone nieparzystopierzasto. Szczytowy segment w zarysie szerokojajowaty do wydłużono-jajowatego, niesymetryczny, stosunkowo płytko 3(5)-klapowany do -siecznego.

space

Blaszka liściowa z wierzchu naga, od spodu, zwłaszcza na nerwach, słabo, odstająco owłosiona (włoski niemal niewidoczne gołym okiem).

space

Listki kielicha wyraźne, trójkątne, zielone. Płatki korony białe, rzadko różowe, brzeżne w baldaszku wyraźnie większe.

Owoce odwrotniejajowate do szerokoowalnych, 10-12(14) mm długości i 6-8 mm szerokości, grzbietobrzusznie spłaszczone.

space

występowanie

Antropofit zadomowiony we florze Polski. ^[491]

wystepowanie - Heracleum sosnowskyi (barszcz Sosnowskiego)

Znajduje się na ministerialnej liście roślin inwazyjnych.

oparzenia barszczem

Pochodzi z południowego i wschodniego Kaukazu i Zakaukazia. W wielu krajach jest to gatunek inwazyjny, tworzy niemal jednogatunkowe większe lub mniejsze grupy. Wyrasta w miejscach dawnej uprawy (uprawiany od lat 60-tych do 80-tych XX w. jako roślina pastewna na kiszonkę dla bydła) i w okolicach, rozprzestrzenia się wzdłuż potoków i dróg. Preferuje miejsca wilgotne, żyzne, świetliste. Częsty na obrzeżach zarośli przy ciekach i potokach, w rowach przydrożnych, wchodzi na wilgotne łąki i pastwiska, w wilgotnych miejscach o charakterze ruderalnym.

space

Inwazyjność i/lub kategorie obcego elementu flory (Tokarska-Guzik et al.)^[234]: - zadomowiony, inwazyjny w skali kraju; kenofit; pochodzenie: Kaukaz i tereny przyległe [czas przybycia na teren Polski: 1980r.]

Kategoria inwazyjności IV (najwyższa) 21pkt.: gatunek o bardzo dużym wpływie w Polsce — znana jest zarówno duża liczba stanowisk i duża liczebność na nich; zwiększa się liczba stanowisk lub zajmowany obszar
- zagrożenia: ekologiczne (bardzo istotne), ekonomiczne (bardzo istotne), społeczne (bardzo istotne)
- zasięg krajowy (występuje na przeważającym obszarze Polski)
- populacje: występują na całym terenie Polski, przeważnie z dużą liczbą osobników, tworząc rozległe łany; szybko zwiększa liczbę stanowisk
- kolonizuje siedliska/zbiorowiska: przede wszystkim częściowo przeobrażone lub o charakterze naturalnym
- wnika do siedlisk/zbiorowisk: antropogenicznych · częściowo przeobrażonych · o charakterze naturalnym
- główne typy siedlisk będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, do których wnika:
· 6210 — murawy kserotermiczne (Cl. Festuco-Brometea i ciepłolubne murawy z Asplenion septentrionalis-Festucion pallentis) - priorytetowe są tylko murawy z ważnymi stanowiskami storczyków
· 6430 (szczególnie) — ziołorośla górskie (All. Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (O. Convolvuletalia sepium)
· 6510 — niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (All. Arrhenatherion elatioris)
· 6520 — górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie (All. Polygono-Trisetion)

barszcz Mantegazziego

Bliskim gatunkiem jest barszcz Mantegazziego (Heracleum mantegazzianum). Podawane w literaturze cecha różnicująca H. mantegezzianum — liście o odcinkach wydłużonych, podwójnie piłkowanych, końcowe segmenty liści są zaostrzone; brzeżne płatki w baldaszku są dłuższe niż u barszczu Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi) — nie pozwalają w praktyce pewnie odróżnić tych dwóch gatunków. Podział blaszki liściowej jest bardzo zmienny w obrębie jednej populacji, u roślin w różnym wieku, mniej lub bardziej ocienionych i w obrębie tego samego piętra liści na jednym egzemplarzu. Inne cechy różnicujące dotyczące owłosienia szypuł w baldachu, kształtu owoców i smug wydzielniczych, systemu korzeniowego są podawane niekonsekwentnie lub niejasno.

space

Często przyjmuje się istnienie tylko wcześniej opisanego barszczu Mantegazziego (Heracleum mantegazzianum) (w szerszym ujęciu) — gdzie barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi) miałby być synonimem lub odmianą tego pierwszego.

wybrane okazy · selected collections ⇈

#10

10 06 28 - 30
leg. Marek Snowarski
/Ziemia Kłodzka, Łężyce/

sm.090726-6
leg. Michał Smoczyk, msmoczyk at wp pl
/Góry Bystrzyckie, Spalona/

sm.080829-3
leg. Michał Smoczyk, msmoczyk at wp pl
/Pogórze Orlickie, Taszów/

#27

05 07 18 - 3
leg. Marek Snowarski
/Kołobrzeg/

#12

09 06 29 - 12
leg. Marek Snowarski
/Lipnik k. Kańczugi/

#7 #1 3D

10 08 28 - 6
leg. Marek Snowarski
/Siechnice k. Wrocławia, dolina Odry-Oławy/

11 03 26 - 5
leg. Marek Snowarski
/dolina Odry-Oławy, Siechnice k. Wrocławia/
/≡ zn.100828.6

js.050906-3
leg. Jacek Soboń
/Miłków k. Karpacza. Pozostałości po PGR/

js.070617-1
leg. Jacek Soboń

mlc.151116-1
leg. Marcin Łuczak
/Kukinia kolo Koszalina/

literatura · references

specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈

Rutkowski L., 1998 — Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. p.345 [15]
Tzvelev N.N., 2004 — Flora Europae Orientalis. T.11 p.402 [86.11]
Mirek Z. et al., 2020 — Vascular plants of Poland. An annotated checklist. Rośliny naczyniowe Polski. Adnotowany wykaz gatunków. [491]
Zając, A., Zając, M. (Eds.), 2019 — Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce: Dodatek - Distribution Atlas of Vascular Plants in Poland: Appendix [432]
Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zając M. i A., Urbisz A., Danielewicz W., Hołdyński Cz., 2012 — Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych [234]