antropofit zadomowiony we florze polskiej [24]
· kenofit, zadomowiony, inwazyjny [234]

Heracleum mantegazzianum Sommier et Levier

barszcz Mantegazziego barszcz kaukaski

Heracleum giganteum Fisch. ex Hornem.

na stronie — opis · występowanie · barszcz Sosnowskiego · wymagania i uprawa · znaleziska

Heracleum mantegazzianum (barszcz Mantegazziego)

opis

Roślina okazała, wieloletnia, jednokrotnie owocująca potem zamierająca (monokarpiczna). W dobrych warunkach owocuje w drugim roku od skiełkowania, w gorszych po kilku latach.

space

Liście odziomkowe i dolne liście łodygowe bardzo duże, 50-150(300) cm długości. Blaszka liściowa podzielona na trzy segmenty lub podzielona nieparzystopierzasto. Szczytowy segment szerokojajowaty trójdzielny lub -sieczny lub podzielony pierzaście na ostro zaostrzone łatki. Brzeg blaszki nierwównomiernie piłkowany. Boczne segmenty blaszki liściowej na ogonkach, w zarysie szerokojajowate do wydłużonych-jajowatych, nieparzystopierzasto podzielone, łatki trójkątnie lancetowate, na szczycie zwykle wyciągnięte i ostro zakończone.

space

Górne liście łodygowe mniejsze, z otwartą, długą i wąską gatką.

space

Listki kielicha widoczne, trójkątne zaostrzone, zielone. Płatki korony białe, brzeżne w baldaszku wyraźnie większe, 10-12 mm długości, głęboko rozcięte.

Zalążnia gęsto odstająco owłosiona.

Owoce jajowate, wydłużone jajowate do owalnych, 10-12(14) mm długości i 6-8 mm szerokości, grzbietobrzusznie spłaszczone. Powierzchnia naga lub owłosiona, brzegiem z odstającymi zagiętymi szczecinkami.

space

występowanie

Znajduje się na ministerialnej liście roślin inwazyjnych.

oparzenia barszczem

o mapie występowania

Pochodzi z północnego i zachodniego Kaukazu. W wielu krajach to gatunek inwazyjny, tworzy niemal jednogatunkowe większe lub mniejsze grupy. Wyrasta w miejscach dawnej uprawy (uprawiany był jako roślina ozdobna) i w okolicach, rozprzestrzenia się wzdłuż potoków i dróg. Preferuje miejsca wilgotne, żyzne, świetliste. Częsty na obrzeżach zarośli przy ciekach i potokach, w rowach przydrożnych, wchodzi na wilgotne łąki i pastwiska, w wilgotnych miejscach o charakterze ruderalnym.

Ekologiczne liczby wskaźnikowe (Zarzycki et al.) [24]:

Inwazyjność i/lub kategorie obcego elementu flory (Tokarska-Guzik et al.) [234]:

- zadomowiony, inwazyjny w skali kraju; kenofit; pochodzenie: Kaukaz i tereny przyległe [czas przybycia na teren Polski: 1973r.]

Kategoria inwazyjności IV (najwyższa) 18pkt.: gatunek o bardzo dużym wpływie w Polsce — znana jest zarówno duża liczba stanowisk i duża liczebność na nich; zwiększa się liczba stanowisk lub zajmowany obszar
- zagrożenia: ekologiczne (bardzo istotne), ekonomiczne (bardzo istotne), społeczne (bardzo istotne)
- zasięg regionalny (występuje w dwóch i większej liczbie regionów lub województw)
- populacje: występują na przeważającym obszarze Polski, przeważnie z dużą liczbą osobników lub w dużych skupieniach; stopniowo zajmuje nowe stanowiska
- kolonizuje siedliska/zbiorowiska: przede wszystkim częściowo przeobrażone lub o charakterze naturalnym
- wnika do siedlisk/zbiorowisk: antropogenicznych · częściowo przeobrażonych · o charakterze naturalnym
- główne typy siedlisk będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, do których wnika:
· 6430 (szczególnie) — ziołorośla górskie (All. Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (O. Convolvuletalia sepium)
· 6510 — niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (All. Arrhenatherion elatioris)
· 6520 — górskie łąki konietlicowe użytkowane ekstensywnie (All. Polygono-Trisetion)

barszcz Sosnowskiego

Bliskim gatunkiem jest barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi). Podawane w literaturze cecha różnicująca H. sosnowskyi — liście słabiej podzielone, o zaokrąglonych odcinkach; brzeżne płatki w baldaszku krótsze niż u barszczu Mantegazziego (Heracleum mantegazzianum) — nie pozwalają w praktyce pewnie odróżnić tych dwóch gatunków. Podział blaszki liściowej jest bardzo zmienny w obrębie jednej populacji, u roślin w różnym wieku, mniej lub bardziej ocienionych i w obrębie tego samego piętra liści na jednym egzemplarzu. Inne cechy różnicujące dotyczące owłosienia szypuł w baldachu, kształtu owoców i smug wydzielniczych, systemu korzeniowego są podawane niekonsekwentnie lub niejasno.

space

Często przyjmuje się istnienie tylko wcześniej opisanego barszczu Mantegazziego (Heracleum mantegazzianum) (w szerszym ujęciu) — gdzie barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi) miałby być synonimem lub odmianą tego pierwszego.

wymagania i uprawa

Grupy użytkowe: byliny ogrodowe · wysokość 150-300 cm · kwitnienie: 6-8

Wymagania: światło · umiarkowane słońce lub pełne słońce · woda · gleba wilgotna · odczyn · gleba o obojętnym pH lub gleba zasadowa, z wapniem · ciepło · miejsce umiarkowanie chłodne lub miejsce przeciętnie ciepłe · zwięzłość · gleba kamienista, żwirowa lub gleba lekka, piaszczysta lub gleba średnio zwięzła · próchnica · gleba mineralno-próchnicza, zasobna w humus · żyzność · podłoże żyzne

7f · 00010000.07_11a1.jmak
leg. Jarosław Makowski
/Sigmaringen, Niemcy/

8f · 20090726.8.sm
leg. Michał Smoczyk, msmoczyk at wp pl
/Góry Orlickie, Graniczna/

5f · 20060715.hm4017.js
leg. Jacek Soboń
/Jelenia Góra, Goduszyn przy drodze/

« fotografie 1:1 (#7) — w rozdzielczości w obiekcie 101dpi · natural size photographs 1:1 — with object resolution 101dpi

literatura · references

· Slavík, B., 1997 — Květena České Republiky 5 p.392 [71.5]
· Rothmaler W., 2005 — Exkursionsflora von Deutschland, Band 4. Gefäßpflanzen: Kritischer Band. p.510 [40]
· Haeupler, H., Muer, T., 2000 — Bildatlas der Farn- und Blütenpflanzen Deutshlands. p.379 [9]
· Rutkowski L., 1998 — Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. p.345 [15]
· Rothmaler W., 1995 — Exkursionsflora von Deutschland, Band 3. Gefäßpflanzen: Atlasband. p.377 [11]
· Tzvelev N.N., 2004 — Flora Europae Orientalis. T.11 p.402 [86.11]
· Schischkin B.K., 1951 — Flora URSS. T.17 p.242 [85.17]
· Tutin T.G. et al., 1968 — Flora Europaea. Volume 2. Rosaceae to Umbelliferae p.366 [150.2]
· Mirek Z. et al., 2002 — Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin kwiatowych i paprotników Polski. [24]
· Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zając M. i A., Urbisz A., Danielewicz W., Hołdyński Cz., 2012 — Rośliny obcego pochodzenia w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych [234]
· Zając, A., Zając, M. (Eds.), 2001 — Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. - Distribution Atlas of Vascular Plants in Poland. [25]
· Zarzycki, K., Trzcińska-Tacik, H., Różański, W., Szeląg, Z., Wołek, J., Korzeniak, U., 2002 — Ecological indicator values of vascular plants of Poland (Ekologiczne liczby wskażnikowe roślin naczyniowych Polski). [23]

obecnie nie jesteś zalogowany(a) — oglądasz okrojoną, przeglądową wersję atlasu — zaloguj się (pola w prawym górnym rogu każdej strony)
lub załóż konto dostępu o ile go jeszcze nie posiadasz

Copyright © 2002-2017 by Marek Snowarski – formularz kontaktowy/contact form
przeglądowa (zwykła) wersja atlasu 17.09.04 · ta strona była ostatnio zmieniana/last modified 24.01.2015 · powstała/was created 29.10.2003

Zalinkuj tę stronę kodem (przykładowy tekst linku dostosuj do swoich potrzeb):
<a href="https://www.atlas-roslin.pl.pl/gatunki/Heracleum_mantegazzianum.htm"> Heracleum mantegazzianum (barszcz Mantegazziego) - Atlas roślin Polski atlas-roslin.pl</a>