Sorbus aucuparia
Sorbus aucuparia
kora
Sorbus aucuparia
liście
Sorbus aucuparia
Sorbus aucuparia
pokrój w stanie ulistnionym, z owocami
Sorbus aucuparia
Sorbus aucuparia (jarząb pospolity)
XL

Krzew lub drzewo do 15 m wysokości.

Korona zaokrąglona lub jajowata, luźna.

Kora gładka, szara, jasna, z wiekiem pęka podłużnie.

Powierzchnia_młodych_gałązek silnie owłosiona, z wiekiem gałązki prawie nagie; szare lub czerwonawobrązowe.

Pączki &plumns: owłosione lub kutnerowate, rzadko nagie lub owłosione jedynie na szczycie.

Liście nieparzysto pierzaste z (4) 5-8 (9) parami siedzących listków, te lancetowato wydłużone, nieco niesymetryczne; szczytowy listek krótszy, jajowaty, na ogonku. Blaszki wszystkich listków ostro piłkowane z wyjątkiem okolic nasady listka. Stopień piłkowania brzegu listków jest zmienny, czasem zaczyna się od połowy listka, czasem listek jest piłowany jedynie na szczycie.

Powierzchnia_listków w młodości silnie owłosiona, z wierzchu szybko mniej lub bardziej łysieją, stają się ciemnozielone, spód listków dłużej owłosiony, szarozielony. Stopień owłosienia jest zmienny u tego gatunku. jarząb pospolity górski (Sorbus aucuparia ssp. glabrata) ma bardzo rzadkie, niekutnerowate owłosienie.

Ogonek i osadka liścia rynienkowata, owłosiona, z gruczołkami po górnej stronie miejsca przyczepienia listków

Kwiatostan typu podbaldach, szeroki, wzniesiony, licznokwiatowy; gałązki kwiatostanu pokryte ± gęstym kutnerem.

Korona kwiatowa o białych płatkach. Płatki okrągławe do szeroko jajowatych, z krótkim paznokciem; 2-5 mm długości, blisko swojej podstawy, na górnej stronie, owłosione.

Pręcików 20, prawie równej długości jak płatki.

Szyjki słupka 3, rzadziej 2 lub 5, wolne, w dole owłosione.

Owoce prawie kuliste, jaskrawoczerwone, 8-10 mm średnicy. W smaku owoc cierpki, niejadalny na surowo lub jadany w niewielkich ilościach po przemrożeniu, kiedy zanika cierpki smak. Użytkowane w formie przetworzonej jako dodatki do soków, dżemów, jako nalewki. Owoce u niektórych odmian uprawnych pozbawione cierpkości.

Wielkość kwiatów, owoców i barwa owoców jest zmienna u tego gatunku.

Nasiona po 3 w owocu, wydłużone, zaostrzone, czerwonawe.

Kwitnie w maju. Owoce wybarwiają się w lipcu, a dojrzewają od sierpnia do września i utrzymują się na drzewach do początku zimy.

występowanie

rodzimy takson flory Polski [491]
wystepowanie - Sorbus aucuparia (jarząb pospolity)
ekologiczne liczby wskaźnikowe Sorbus aucuparia (jarząb pospolity)

Pospolicie na terenie całego kraju. Lasy, zarośla, miedze.

Gatunek charakterystyczny (Ch.) dla:
space_elw
Gatunek wyróżniający (D.) dla:
space_elw
Różne parametry ekologiczne, z objaśnieniem - opisowym rozwinięciem tekstowym, są podane tekstem po zalogowaniu.
Parametry dotyczące m.in. hemerobii z publikacji /Chmiel J. (1993) [575.1]/ z objaśnieniem - opisowym rozwinięciem tekstowym, są podane po zalogowaniu.
Parametry dotyczące m.in. elementu geograficznego są podane po zalogowaniu.

Sorbus aucuparia L. em. Hedl. ssp. glabrata (Wimm. et Grab.) Cajander
jarząb pospolity górski

Sorbus glabrata (Wimm. et Grab.) Hedl. · rodzimy takson flory Polski[491]
Sorbus glabrata (Wimm. et Grab.) Hedl.

wybrane okazy · selected collections

#14
bl.040227-1
leg. Barbara Łotocka
#4
js.050313-6
leg. Jacek Soboń
/okolice Wlenia, Pogórze Kaczawskie/

właściwości i zastosowanie

wymagania uprawowe Sorbus aucuparia (jarząb pospolity)
🌱

Stosowany powszechnie w zieleni miejskiej i zadrzewieniach krajobrazowych. Dekoracyjne są owoce, utrzymujące się do początku zimy i jesienne przebarwienie liści w tonacjach pomarańczowo-brązowych. Owoce, zwłaszcza odmian mniej gorzkich, mogą być używane w przetworach.

W ziołolecznictwie (nie ma w farmakopei) używa się Sorbi flos (kwiat jarzębiny) jako środek moczopędny i rozwalniający oraz Sorbi fructus (owoc jarzębiny).

🌳 drzewa liściaste • liście sezonowe
🌺 ozdobne kwiaty • atrakcyjne przebarwienie liści jesienią • ozdobne owoce • roślina lecznicza

wymagania i uprawa

🌸
❄️ zimowanie: strefa mrozoodporności 3

Wymagania (optimum rozwoju/konkurencyjności na naturalnych stanowiskach wg ekologicznych liczb wskaźnikowych): światło — półcień • woda — gleba przeciętnie wilgotna lub gleba wilgotna • próchnica — gleba mineralno-próchnicza, zasobna w humus • ciepło — miejsce umiarkowanie zimne lub miejsce umiarkowanie chłodne lub miejsce przeciętnie ciepłe • zwięzłość — gleba lekka, piaszczysta lub gleba średnio zwięzła • żyzność — podłoże umiarkowanie żyzne

Ma niewielkie wymagania glebowe, rośnie na glebach suchych (nawet na piaskach - stosowany do ich utrwalania) jak i na wilgotnych, na kwaśnych i wapiennych. Znosi zacienienie, może być stosowany w podszycie. Odmiany takie jak: o "słodkich" owocach; o kolumnowej, wąskiej koronie "Fastigata"; o zwisających gałązkach i szerokiej, nieregularnej koronie "Pendula".

🌱 🌸

odmiany uprawne (#15) ⇒ analiza dostępności roślin i nasion

bez odmiany
‘Asplenifolia’
‘Autumn Spire’ — kolumnowa; owoce złocistożółte
‘Beissneri’ — kora pomarańczowa; liście brzegiem nieco strzępiaste
‘Dirkenii’ — liście złotożółte
‘Edulis’
‘Fastigiata’ — wąskostożkowata; liście ciemne, pomarszczone
‘Fingerprint’ — wąskokolumnowa, silnie rosnąca; owoce czerwone
‘Konzentra’ — owoce matowe czerwone, duże, jadalne; wysoka zawartość witaminy C
‘Pendula’ — pokrój płaczący, gałęzie łukowato przewieszone i zwieszone do ziemi, powyginane
‘Pendula Variegata’ — forma o zwisających gałęziach; liście żółto plamiste
‘Pink Veil’
‘Rosina Aurea’ — liście żółte lub żółto plamiste; owoce duże, jadalne
‘Sheerwater Seedling’
‘Xanthocarpa’
symbolami ◼ ◕ ◑ ◔ ○ ▫ pokazano częstość występowania odmiany w ofercie handlowej, od najwyższej do najniższej; nazwy na żółtym tle są linkowane do własnej strony odmiany

Sorbus aucuparia L. em. Hedl. tworzy mieszańce:

drugi rodzic ⇒
Sorbus americana
jarząb amerykański
mieszaniec ⇒
Sorbus ×splendida
literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈
ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji