Jaskrowate są istotnym składnikiem flory Polski, liczą w niej ponad 70 gatunków. Liczne gatunki rodzime, jak i te obcego pochodzenia, są uprawiane jako popularne rośliny ozdobne. W skali świata jaskrowate (Ranunculaceae) liczą około dwa tysiące gatunków zamieszkujących głównie Półkulę Północą, umiarkowane i chłode strefy klimatyczne, często tereny górskie.
Uwaga!Większość jaskrowatych jest słabiej lub silniej trująca, zawierają np. trującą ranunkulinę. Zawarte w nich substancje czynne są używane w ziołolecznictwie.
flora Polski; rodzaje z gatunkami uprawianymi ozdobnymi spoza naszej flory
uprawiane ozdobne spoza flory Polski
objaśnienie skrótów
pnącza lub wysokie byliny
(z) *rośliny zielne lub byliny
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Pnącza lub wysokie byliny.
rośliny zielne lub byliny
(z) *pnącza lub wysokie byliny
kwiaty grzbieciste
(z) *kwiaty promieniste
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kielich barwny, zwykle niebieski, pięciolistkowy.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
górna działka w formie hełmu
(z) *górna działka wyciągnięta w ostrogę
Aconitum variegatum (tojad dzióbaty)
3D
przekrój kwiatu
Aconitum variegatum ssp. variegatum (tojad dzióbaty typowy)
kwiatostan
Aconitum plicatum ssp. plicatum var. plicatum (tojad sudecki typowy)
pokrój
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Słupków i mieszków 3-5.
górna działka wyciągnięta w ostrogę
(z) *górna działka w formie hełmu
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
słupek i mieszek jeden
(z) *słupki i mieszki trzy
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Listek miodnikowy jeden, zrośnięty z dwóch.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
słupki i mieszki trzy
(z) *słupek i mieszek jeden
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Listki miodnikowe cztery, w tym dwa górne z ostrogami.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
kwiaty promieniste
(z) *kwiaty grzbieciste
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
Aquilegia vulgaris (orlik pospolity)
Aquilegia vulgaris (orlik pospolity)
Aquilegia vulgaris (orlik pospolity)
forma różowa
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Owocem jest pięć wzniesionych mieszków.
  Widne zarośla, brzegi lasów, zręby, polany, z preferencją dla gleb zasadowych; także uprawiana roślina ozdobna i dziczejąca.
bez ostróg lub te niepozorne
(z) *ostrogi okazałe
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
łodyga jednokwiatowa, ulistniona tylko w nasadzie
(z) *łodyga kwiatowa w górze ulistniona
dno kwiatowe silnie wydłużone
(z) *dno kwiatowe krótsze
Myosurus minimus
pokrój
Myosurus minimus (mysiurek drobny)
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście nitkowate, całobrzegie.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
▶ Myosurus minimus L. (mysiurek drobny)
wystepowanie - Myosurus minimus (mysiurek drobny)
takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491]
  Podmokłe pola, ugory, brzegi wód, namuliska, na glebach ubogich, zwykle kwaśnych, także umiarkowanie zasolonych.
Ceratocephala testiculata (jaskierek podolski)
Ceratocephala testiculata (jaskierek podolski)
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście dłoniasto trójdzielne.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
▶ Ceratocephala testiculata (Crantz) Roth (jaskierek podolski)
syn. Ceratocephalus orthoceras DC. · Ranunculus testiculatus Crantz · efemerofit [491]
  Gatunek z Europy środkowej i południowo-wschodniej, u nas dawniej zawleczony koło Opatowa k. Sandomierza. Suche miejsca trawiaste, ugory, brzegi dróg, miedze.
łodyga kwiatowa w górze ulistniona
(z) *łodyga jednokwiatowa, ulistniona tylko w nasadzie
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiaty bez ostróg. Dno kwiatowe zwykle nie jest silnie wydłużone.
pod kwiatem pozorny trójlistkowy okółek
(z) *bez pozornego okółka pod kwiatem
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwitną wiosną.
liście tuż pod barwnym okwiatem niepodzielone, imitują działki
(z) *liście okółka pod okwiatem podzielone
Hepatica nobilis (przylaszczka pospolita)
Hepatica nobilis (przylaszczka pospolita)
trójklapowe zeszłoroczne, zimujące liście odziomkowe
Hepatica nobilis (przylaszczka pospolita)
kwiat od spodu, trzy liście imitują kielich
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście odziomkowe charakterystyczne, trójklapowe, klapy całobrzegie, jajowate.
▶ Hepatica nobilis Schreb. (przylaszczka pospolita)
wystepowanie - Hepatica nobilis (przylaszczka pospolita)
trojanek · syn. Hepatica nobilis Gersault · Hepatica nobilis Mill. · Hepatica triloba Gilib. · takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491]
  Występuje w cienistych i wilgotnych lasach liściastych i zaroślach na glebach żyznych, umiarkowanie kwaśnych lub zasadowych.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście odziomkowe nie trójklapowe o całobrzegich łatkach.
okółek liści tuż pod żółtym okwiatem
(z) *okółek liści odsunięty od okwiatu
Eranthis hyemalis (rannik zimowy)
Eranthis hyemalis (rannik zimowy)
Eranthis hyemalis (rannik zimowy)
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Listki miodnikowe rurkowate.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
▶ Eranthis hyemalis (L.) Salisb. (rannik zimowy)
syn. Eranthis hiemalis (L.) Salisb. · takson uprawiany [491]
  Bylina ozdobna, zdziczała w parkach.
okółek liści odsunięty od okwiatu
(z) *okółek liści tuż pod żółtym okwiatem
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Listków miodnikowy brak.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
znamię nitkowate, na owocu owłosiona ość
(z) *znamię krótkie, na owocu dzióbek
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiaty z prątniczkami okazałe, zwykle fioletowe, rzadziej białe.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
znamię krótkie, na owocu dzióbek
(z) *znamię nitkowate, na owocu owłosiona ość
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiaty bez prątniczek białe lub żółte.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
bez pozornego okółka pod kwiatem
(z) *pod kwiatem pozorny trójlistkowy okółek
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
okwiat z dwóch różniących się okółków
(z) *okwiat niezróżnicowany barwnie
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
bez miodników
(z) *z miodnikami
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Wzniesione rośliny miejsc suchych o liściach pociętych na nitkowate łatki.
z miodnikami
(z) *bez miodników
Callianthemum coriandrifolium (rutewnik jaskrowaty)
Callianthemum coriandrifolium (rutewnik jaskrowaty)
▶ Callianthemum coriandrifolium Rchb. (rutewnik jaskrowaty)
wystepowanie - Callianthemum coriandrifolium (rutewnik jaskrowaty)
syn. Callianthemum rutaefolium (L.) C.A. Mey. · takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491]
  Roślina wysokogórska; w najwyższych partiach Tatr. Murawy naskalne, z preferencją dla granitu, rzadziej na wapieniu.
płatki żółte lub białe, rośliny nizinne i górskie
(z) *kwiaty białe, rośliny górskie
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· lub białe i rośliny gór lub pogórzy (jaskier (Ranunculus))
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
okwiat niezróżnicowany barwnie
(z) *okwiat z dwóch różniących się okółków
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Jeśli są listki miodnikowe to przypominają płatki korony.
listki okwiatu krótsze od pręcików
(z) *listki okwiatu dłuższe od pręcików
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
owoc jednonasienna, sucha niełupka
(z) *owoc jagoda**owocem 2-5 suche mieszki
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiatostan wiecha.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
Actaea spicata
owocostan
Actaea spicata (czerniec gronkowy)
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiatostan grono. Listki miodnikowe owalne.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
  Rośnie w cienistych lasach i zaroślach, przy drogach leśnych, potokach, z preferencją dla gleb nie kwaśnych, wapiennych.
Czerniec gronkowy (Actaea spicata) to gatunek rodzimy. Pozostałe to gatunki obcego pochodzenia.
Actaea europaea (pluskwica europejska)
kwiatostan
Actaea europaea (pluskwica europejska)
liść łodygowy
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiatostan długie złożone grono. Listki miodnikowe koliste.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
  Lasy liściaste, mieszane, zarośla, ziołorośla; na glebach wilgotnych, próchniczych, zawierających wapń. Do flory polskiej należy pluskwica europejska (Actaea europaea); pozostałe to uprawiane byliny ozdobne.
listki okwiatu dłuższe od pręcików
(z) *listki okwiatu krótsze od pręcików
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
bez miodników
(z) *z miodnikami
Caltha palustris (knieć błotna)
Caltha palustris
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście pojedyncze, nerkowate.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
▶ Caltha palustris L. (knieć błotna)
wystepowanie - Caltha palustris (knieć błotna)
kaczeniec · (potocznie: "kaczyniec") · takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491]
  Mokre łąki, rowy, olszyny.
z miodnikami
(z) *bez miodników
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
mieszki zrośnięte przynajmniej w 1/3
(z) *mieszki wolne
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście pocięte na nitkowate łatki.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście nie pocięte na nitkowate łatki.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
Trollius europaeus
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście łodygowe skrętoległe, ich blaszki dłoniastosieczne.
Isopyrum thalictroides
Isopyrum thalictroides (zdrojówka rutewkowata)
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście podwójnie trójlistkowe.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
  Wilgotne, cieniste lasy liściaste i zarośla
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście dłoniaste lub stopowate, 7-9 (12) sieczne lub dzielne, skórzaste, zimotrwałe.
  Uprawiane byliny ozdobne i jeden bieszczadzki gatunek rodzimy ciemiernik czerwonawy (Helleborus purpurascens).
po zalogowniu, w pełnej wersji atlasu, jest tu dodatkowa, zwarta, wersja klucza - wygodna w użyciu gdy chcemy szybko zorientować się w jego strukturze lub znamy już klucz i chcemy szybciej dojść do celu; przycisk logowania jest w prawym górnym rogu strony

opis

W naszej florze rodzina jaskrowatych jest reprezentowana przez przez rośliny zielne i jeden rodzaj pnączypowojnik (Clematis).

space

Rodzina jaskrowatych charakteryzuje się stosunkowo prymitywną budową kwiatów, np. o wydłużonym dnie kwiatowym, z dużą liczbą listków okwiatu, licznymi pręcikami i słupkami.

space

Kwiaty zwykle o symetrii promienistej, u części rodzajów o symetrii grzbiecistej. Większość gatunków ma kwiaty owadopylne przystosowane do zapylania przez owady, w szczególności posiada wabiące je nektarem miodniki powstałe np. z przekształconych pręcików lub symetrię grzbiecistą (np. w rodzaju tojad (Aconitum)). Rzadziej spotyka się kwiaty przystosowane do wiatropylności np. w rodzaju rutewka (Thalictrum).

space

Słupki górne, często wolne. Owocolistki zawsze całkowicie zamknięte. Znamieniem słupka jest szczytowa partia szyjki słupka.

Pręciki liczne zawsze zróżnicowane na nitkę pręcika i pylnik. Zwykle liczne w kwiecie i często umieszczone skrętolegle.

space

nomenklatura, etymologia ℹ️

poznanie znaczenia i pochodzenia nazwy ułatwia jej zapamiętanie
Ranunculaceae [🔉 ra·nun·ku·la·ce·ē](pl) jaskrowate
-aceae (lat., suff.) — standardowe zakończenie nazwy jednostki taksonomicznej w randze rodziny; wymawiane -a-ce-e
literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈
ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji