Jaskrowate są istotnym składnikiem flory Polski, liczą w niej ponad 70 gatunków. Liczne gatunki rodzime, jak i te obcego pochodzenia, są uprawiane jako popularne rośliny ozdobne. W skali świata jaskrowate (Ranunculaceae) liczą około dwa tysiące gatunków zamieszkujących głównie Półkulę Północą, umiarkowane i chłode strefy klimatyczne, często tereny górskie.
Uwaga!Większość jaskrowatych jest słabiej lub silniej trująca, zawierają np. trującą ranunkulinę. Zawarte w nich substancje czynne są używane w ziołolecznictwie.
flora Polski; rodzaje z gatunkami uprawianymi ozdobnymi spoza naszej flory
uprawiane ozdobne spoza flory Polski
objaśnienie skrótów
↓nie(z) pnącza lub wysokie byliny
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Pnącza lub wysokie byliny.
↑nie (z) rośliny zielne lub byliny
↓nie(z) kwiaty grzbieciste
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kielich barwny, zwykle niebieski, pięciolistkowy.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↓nie(z) górna działka w formie hełmu
Aconitum variegatum (tojad dzióbaty)
3D
przekrój kwiatu
Aconitum variegatum ssp. variegatum (tojad dzióbaty typowy)
kwiatostan
Aconitum plicatum ssp. plicatum var. plicatum (tojad sudecki typowy)
pokrój
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Słupków i mieszków 3-5.
↑nie (z) górna działka wyciągnięta w ostrogę
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↓nie(z) słupek i mieszek jeden
Consolida regalis (ostróżeczka polna)
Consolida regalis (ostróżeczka polna) · szczytowy odcinek łodygi zakończony kwiatostanem
Consolida orientalis (ostróżeczka wschodnia)
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Listek miodnikowy jeden, zrośnięty z dwóch.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↑nie (z) słupki i mieszki trzy
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Listki miodnikowe cztery, w tym dwa górne z ostrogami.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↑nie (z) kwiaty promieniste
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↓nie(z) ostrogi okazałe
Aquilegia vulgaris (orlik pospolity)
Aquilegia vulgaris (orlik pospolity)
Aquilegia vulgaris (orlik pospolity)
forma różowa
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Owocem jest pięć wzniesionych mieszków.
  Widne zarośla, brzegi lasów, zręby, polany, z preferencją dla gleb zasadowych; także uprawiana roślina ozdobna i dziczejąca.
↑nie (z) bez ostróg lub te niepozorne
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↓nie(z) łodyga jednokwiatowa, ulistniona tylko w nasadzie
↓nie(z) dno kwiatowe silnie wydłużone
Myosurus minimus
pokrój
Myosurus minimus (mysiurek drobny)
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście nitkowate, całobrzegie.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
▶ Myosurus minimus L. (mysiurek drobny)
wystepowanie - Myosurus minimus (mysiurek drobny)
takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491]
  Podmokłe pola, ugory, brzegi wód, namuliska, na glebach ubogich, zwykle kwaśnych, także umiarkowanie zasolonych.
↑nie (z) dno kwiatowe krótsze
Ceratocephala testiculata (jaskierek podolski)
Ceratocephala testiculata (jaskierek podolski)
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście dłoniasto trójdzielne.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
▶ Ceratocephala testiculata (Crantz) Roth (jaskierek podolski)
syn. Ceratocephalus orthoceras DC. · Ranunculus testiculatus Crantz · efemerofit [491]
  Gatunek z Europy środkowej i południowo-wschodniej, u nas dawniej zawleczony koło Opatowa k. Sandomierza. Suche miejsca trawiaste, ugory, brzegi dróg, miedze.
↑nie (z) łodyga kwiatowa w górze ulistniona
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiaty bez ostróg. Dno kwiatowe zwykle nie jest silnie wydłużone.
↓nie(z) pod kwiatem pozorny trójlistkowy okółek
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwitną wiosną.
↓nie(z) liście tuż pod barwnym okwiatem niepodzielone, imitują działki
Hepatica nobilis (przylaszczka pospolita)
pokrój
Hepatica nobilis (przylaszczka pospolita)
trójklapowe zeszłoroczne, zimujące liście odziomkowe
Hepatica nobilis (przylaszczka pospolita)
kwiat od spodu, trzy liście imitują kielich
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście odziomkowe charakterystyczne, trójklapowe, klapy całobrzegie, jajowate.
▶ Hepatica nobilis Schreb. (przylaszczka pospolita)
wystepowanie - Hepatica nobilis (przylaszczka pospolita)
trojanek · syn. Hepatica nobilis Gersault · Hepatica nobilis Mill. · Hepatica triloba Gilib. · takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491]
  Występuje w cienistych i wilgotnych lasach liściastych i zaroślach na glebach żyznych, umiarkowanie kwaśnych lub zasadowych.
↑nie (z) liście okółka pod okwiatem podzielone
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście odziomkowe nie trójklapowe o całobrzegich łatkach.
↓nie(z) okółek liści tuż pod żółtym okwiatem
Eranthis hyemalis (rannik zimowy)
Eranthis hyemalis (rannik zimowy)
Eranthis hyemalis (rannik zimowy)
kwiat w przekroju
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Listki miodnikowe rurkowate.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
▶ Eranthis hyemalis (L.) Salisb. (rannik zimowy)
syn. Eranthis hiemalis (L.) Salisb. · takson uprawiany [491]
  Bylina ozdobna, zdziczała w parkach.
↑nie (z) okółek liści odsunięty od okwiatu
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Listków miodnikowy brak.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↓nie(z) znamię nitkowate, na owocu owłosiona ość
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiaty z prątniczkami okazałe, zwykle fioletowe, rzadziej białe.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↑nie (z) znamię krótkie, na owocu dzióbek
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiaty bez prątniczek białe lub żółte.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↑nie (z) bez pozornego okółka pod kwiatem
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↓nie(z) okwiat z dwóch różniących się okółków
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↓nie(z) bez miodników
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Wzniesione rośliny miejsc suchych o liściach pociętych na nitkowate łatki.
↑nie (z) z miodnikami
↓nie(z) kwiaty białe, rośliny górskie
Callianthemum coriandrifolium (rutewnik jaskrowaty)
Callianthemum coriandrifolium (rutewnik jaskrowaty)
▶ Callianthemum coriandrifolium Rchb. (rutewnik jaskrowaty)
wystepowanie - Callianthemum coriandrifolium (rutewnik jaskrowaty)
syn. Callianthemum rutaefolium (L.) C.A. Mey. · takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491]
  Roślina wysokogórska; w najwyższych partiach Tatr. Murawy naskalne, z preferencją dla granitu, rzadziej na wapieniu.
↑nie (z) płatki żółte lub białe, rośliny nizinne i górskie
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· lub białe i rośliny gór lub pogórzy (jaskier (Ranunculus))
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↑nie (z) okwiat niezróżnicowany barwnie
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Jeśli są listki miodnikowe to przypominają płatki korony.
↓nie(z) listki okwiatu krótsze od pręcików
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↓nie(z) owoc jednonasienna, sucha niełupka
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiatostan wiecha.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↑nie ↓nie(z) owoc jagoda
Actaea spicata
owocostan
Actaea spicata (czerniec gronkowy)
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiatostan grono. Listki miodnikowe owalne.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
  Rośnie w cienistych lasach i zaroślach, przy drogach leśnych, potokach, z preferencją dla gleb nie kwaśnych, wapiennych.
Czerniec gronkowy (Actaea spicata) to gatunek rodzimy. Pozostałe to gatunki obcego pochodzenia.
↑nie (z) owocem 2-5 suche mieszki
Actaea europaea (pluskwica europejska)
kwiatostan
Actaea europaea (pluskwica europejska)
liść łodygowy
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiatostan długie złożone grono. Listki miodnikowe koliste.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
  Lasy liściaste, mieszane, zarośla, ziołorośla; na glebach wilgotnych, próchniczych, zawierających wapń. Do flory polskiej należy pluskwica europejska (Actaea europaea); pozostałe to uprawiane byliny ozdobne.
↑nie (z) listki okwiatu dłuższe od pręcików
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↓nie(z) bez miodników
Caltha palustris (knieć błotna)
Caltha palustris
dojrzewające mieszki
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście pojedyncze, nerkowate.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
▶ Caltha palustris L. (knieć błotna)
wystepowanie - Caltha palustris (knieć błotna)
kaczeniec · (potocznie: "kaczyniec") · takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491]
  Mokre łąki, rowy, olszyny.
↑nie (z) z miodnikami
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↓nie(z) mieszki zrośnięte przynajmniej w 1/3
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście pocięte na nitkowate łatki.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↑nie (z) mieszki wolne
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście nie pocięte na nitkowate łatki.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
↓nie(z) kwiaty żółte, duże
Trollius europaeus
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście łodygowe skrętoległe, ich blaszki dłoniastosieczne.
↑nie ↓nie(z) kwiaty drobne, białe
Isopyrum thalictroides
Isopyrum thalictroides (zdrojówka rutewkowata)
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście podwójnie trójlistkowe.
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
  Wilgotne, cieniste lasy liściaste i zarośla
↑nie (z) kwiaty różne, okazałe
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście dłoniaste lub stopowate, 7-9 (12) sieczne lub dzielne, skórzaste, zimotrwałe.
  Uprawiane byliny ozdobne i jeden bieszczadzki gatunek rodzimy ciemiernik czerwonawy (Helleborus purpurascens).
po zalogowniu, w pełnej wersji atlasu, jest tu dodatkowa, zwarta, wersja klucza - wygodna w użyciu gdy chcemy szybko zorientować się w jego strukturze lub znamy już klucz i chcemy szybciej dojść do celu; przycisk logowania jest w prawym górnym rogu strony

opis

W naszej florze rodzina jaskrowatych jest reprezentowana przez przez rośliny zielne i jeden rodzaj pnączypowojnik (Clematis).

space

Rodzina jaskrowatych charakteryzuje się stosunkowo prymitywną budową kwiatów, np. o wydłużonym dnie kwiatowym, z dużą liczbą listków okwiatu, licznymi pręcikami i słupkami.

space

Kwiaty zwykle o symetrii promienistej, u części rodzajów o symetrii grzbiecistej. Większość gatunków ma kwiaty owadopylne przystosowane do zapylania przez owady, w szczególności posiada wabiące je nektarem miodniki powstałe np. z przekształconych pręcików lub symetrię grzbiecistą (np. w rodzaju tojad (Aconitum)). Rzadziej spotyka się kwiaty przystosowane do wiatropylności np. w rodzaju rutewka (Thalictrum).

space

Słupki górne, często wolne. Owocolistki zawsze całkowicie zamknięte. Znamieniem słupka jest szczytowa partia szyjki słupka.

Pręciki liczne zawsze zróżnicowane na nitkę pręcika i pylnik. Zwykle liczne w kwiecie i często umieszczone skrętolegle.

space

nomenklatura, etymologia ℹ️

poznanie znaczenia i pochodzenia nazwy ułatwia jej zapamiętanie
Ranunculaceae [🔉 ra·nun·ku·la·ce·ē](pl) jaskrowate
-aceae (lat., suff.) — standardowe zakończenie nazwy jednostki taksonomicznej w randze rodziny; wymawiane -a-ce-e
literatura · references
specyfikacja literatury jest widoczna na szerszym ekranie 🛈
ta strona być może używa ciasteczek (cookies), korzystając z niej akceptujesz ich użycie — więcej informacji