Liczni przedstawiciele we florze Polski. Niektóre są uprawianymi bylinami ozdobnymi.
klucz wg monografii Mitka J., 2003 — The genus Aconitum L. (Ranunculaceae) in Poland and adjacent countries. A phenetic-geographic study. [118]
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji a ...
· Hełmy ok. 2.5 – 3× wyższe niż szersze, cylindryczno-stożkowate. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, ... · ta cecha diagno ... | ||||||||||||||||||||
|
⇒ Aconitum moldavicum ssp. moldavicum (tojad mołdawski typowy) takson rodzimy lub trwale zadomowiony Stosunkowo często w Karpatach i na pogórzu.
W lasach liściastych z rzędu O. Fagetalia sylvaticae (gatunek regionalnie charakterystyczny). | ||||||||||||||||||||
|
⇒ Aconitum moldavicum ssp. hosteanum (tojad mołdawski Hosta) takson rodzimy lub trwale zadomowiony Takson piętra subalpejskiego. Rośnie w zaroślach olchy kosej Ass. Pulmonario-Alnetum viridis, w wysokich ziołoroślach i trawach. | ||||||||||||||||||||
|
Mieszaniec dwóch powyższych podgatunków. | ||||||||||||||||||||
⇒ Aconitum lycoctonum ssp. lycoctonum (tojad lisi typowy) 
syn. Aconitum vulparia · takson rodzimy lub trwale zadomowiony Występuje w Beskidzie Żywieckim.
Takson górski i podgórski. W Polsce występuje w grądach Ass. Tilio cordatae-Carpinetum betuli i w ciepłolubnych zaroślach na terenach dawnej eksploatacji kruszywa. Poza granicami Polski głównie na pogórzu w zespołach ziołorośli związku All. Adenostylion alliariae. | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widocz ...
· lub szerokich i wtedy pociętych do nasady blaszki. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja log ... · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja ... · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersj ... | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowan ...
· Ostrogi miodników haczykowato zgięte lub półspiralnie skręcone. | ||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełne ...
· Hełmy wyraźnie wyższe niż szersze. · ta cecha diagnostyczna ... · ta cecha diagnostyczna jest ... · ta cecha diagnostyczna ... ⇒ Aconitum variegatum ssp. variegatum (tojad dzióbaty typowy) takson rodzimy lub trwale zadomowiony (mapka występowania gatunku)
W Polsce występuje podgatunek typowy tego taksonu.
W wilgotnych lasach liściastych i zaroślach, wzdłuż strumieni i rzek;
w górskich olszynach Ass. Alnetum incanae (gatunek charakterystyczny zespołu) i ziołoroślach Ass. Arunco-Doronicetum austriaci, w Tatrach do 1500m n.p.m. | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w peł ...
· Hełmy nieco wyższe niż szersze. · ta cecha diagnostyczna jest wido ... · ta cecha dia ... · ta cecha diagnostyczna ... ⇒ Aconitum ×berdaui nssp. ×berdaui (tojad Berdaua typowy)
syn. Aconitum firmum ssp. firmum × variegatum · takson rodzimy lub trwale zadomowiony (mapka występowania gatunku) | ||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, ...
· Szypułki kwiatów gruczołowato owłosione. ⇒ Aconitum ×pawlowskii (tojad Pawłowskiego) 
syn. Aconitum lasiocarpum × variegatum · takson rodzimy lub trwale zadomowiony Zarośla i lasy liściaste, głównie Ass. Tilio cordatae-Carpinetum betuli lub Ass. Carici remotae-Fraxinetum, w górach wzdłuż potoków w olszynach Ass. Alnetum incanae. | ||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania lub ...
· Szypułki kwiatów niegruczołowato przylegająco owłosione. ⇒ Aconitum ×berdaui nssp. walasii (tojad Berdaua Walasa)
syn. Aconitum firmum ssp. moravicum × variegatum ssp. v. · takson rodzimy lub trwale zadomowiony W Zachodnich Karpatach i Wschodnich Sudetach.
Wzdłuż strumieni w niższych położeniach górskich i na pogórzu, na źródliskach i w ziołoroślach związku All. Adenostylion alliariae. | ||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||
⇒ Aconitum ×hebegynum (tojad kosmatoowockowy) 
syn. Aconitum degenii × variegatum · takson rodzimy lub trwale zadomowiony Takson górski, czasami sięga piętra subalpejskiego, w wilgotnych zaroślach Ass. Pulmonario-Alnetum viridis na wysokości ok. 1100m n.p.m.
Jego spektrum ekologiczne jest szerokie: olszyny Ass. Alnetum incanae, ziołorośla na kamieńcach ze związku All. Adenostylion alliariae, wilgotne łąki All. Calthion palustris, z optimum na wyższych terasach i w strefach przejściowych pomiędzy buczynami Ass. Dentario glandulosae-Fagetum i olszynami Ass. Alnetum incanae. | ||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji at ...
· i/lub niegruczołowato przylegająco owłosiona. ⇒ Aconitum lasiocarpum ssp. kotulae (tojad wschodniokarpacki Kotuli) takson rodzimy lub trwale zadomowiony
| ||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||
⇒ Aconitum lasiocarpum ssp. lasiocarpum (tojad wschodniokarpacki typowy)  takson rodzimy lub trwale zadomowiony Podgatunek górski, spotykany w kwiecistych ziołoroślach połoninowych Trollio-Knautietum, na krawędziach zarośli Ass. Pulmonario-Alnetum viridis i w zaroślach maliny właściwej (Rubus idaeus), na wysokościach 1020-1150m n.p.m.
Najczęściej występuje wzdłuż potoków, na wyższych terasach, na wysokości (400)500-600(800)m n.p.m. w strefie przejściowej pomiędzy Ass. Petasitetum kablikiani i Ass. Alnetum incanae oraz w strefach przejściowych pomiędzy buczynami Ass. Dentario glandulosae-Fagetum i olszynami Ass. Alnetum incanae. Czasem na wilgotnych łąkach All. Calthion palustris blisko krawędzi lasu. | ||||||||||||||||||||
⇒ Aconitum ×gayeri (tojad Gayera) 
syn. Aconitum degenii × A. lasiocarpum · takson rodzimy lub trwale zadomowiony Na pogórzu od 300 do 600m n.p.m. w dolinach rzecznych z łęgach Ass. Carici remotae-Fraxinetum, rzadziej na wilgotnych łąkach związku All. Calthion palustris. W niższych położeniach górskich, (400)600-910m n.p.m. wzdłuż potoków w olszynach Ass. Alnetum incanae.
Rzadko w wyższych górach, do 1700m n.p.m., na źródliskach z ziołoroślami związku All. Adenostylion alliariae | ||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po ...
· Nasiona w pełni wykształcone. · ta cecha diagnostyczna je ... ⇒ Aconitum ×hebegynum (tojad kosmatoowockowy)
syn. Aconitum degenii × variegatum · takson rodzimy lub trwale zadomowiony Takson górski, czasami sięga piętra subalpejskiego, w wilgotnych zaroślach Ass. Pulmonario-Alnetum viridis na wysokości ok. 1100m n.p.m.
Jego spektrum ekologiczne jest szerokie: olszyny Ass. Alnetum incanae, ziołorośla na kamieńcach ze związku All. Adenostylion alliariae, wilgotne łąki All. Calthion palustris, z optimum na wyższych terasach i w strefach przejściowych pomiędzy buczynami Ass. Dentario glandulosae-Fagetum i olszynami Ass. Alnetum incanae. | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w p ...
· Słupki najczęściej płonne. · ta cecha diagnostyczna je ... | ||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||
|
⇒ Aconitum ×berdaui nssp. ×berdaui (tojad Berdaua typowy)
syn. Aconitum firmum ssp. firmum × variegatum · takson rodzimy lub trwale zadomowiony | ||||||||||||||||||||
|
⇒ Aconitum ×berdaui nssp. walasii (tojad Berdaua Walasa)
syn. Aconitum firmum ssp. moravicum × variegatum ssp. v. · takson rodzimy lub trwale zadomowiony
| ||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej ...
· Szypułki kwiatowe nagie lub owłosione. ⇒ Aconitum ×exaltatum (tojad wyniosły)
syn. Aconitum plicatum ssp. p. × variegatum ssp. v. · takson rodzimy lub trwale zadomowiony Sudety.
W górskich lasach na źródliskach, wzdłuż strumieni i w ziołoroślach związku All. Adenostylion alliariae. | ||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest w ...
· Szypułki kwiatowe tylko pod kwiatem ±przylegająco owłosione. ⇒ Aconitum ×cammarum (tojad ogrodowy)
syn. Aconitum ×intermedium · Aconitum nepellus? × variegatum · takson uprawiany Uprawiana bylina ozdobna. | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest wid ...
· lub niewiele wyższe niż szersze (1 – 1.5×) · ta cecha diagnostyczna jest wido ... | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej ...
| ||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczn ...
· Miodniki przynajmniej części kwiatów nie sięgają szczytu hełmu. · ta cecha diagnostyczna ... | ||||||||||||||||||||
|
⇒ Aconitum ×exaltatum (tojad wyniosły)
syn. Aconitum plicatum ssp. p. × variegatum ssp. v. · takson rodzimy lub trwale zadomowiony Sudety.
W górskich lasach na źródliskach, wzdłuż strumieni i w ziołoroślach związku All. Adenostylion alliariae. | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnos ...
⇒ Aconitum ×berdaui nssp. ×berdaui (tojad Berdaua typowy)
syn. Aconitum firmum ssp. firmum × variegatum · takson rodzimy lub trwale zadomowiony (mapka występowania gatunku) | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest ...
· Miodniki sięgają szczytu hełmu. · ta cecha diagnostyczna je ... | ||||||||||||||||||||
|
⇒ Aconitum plicatum ssp. plicatum var. clusianum (tojad sudecki Kluzjusza) takson rodzimy lub trwale zadomowiony
| ||||||||||||||||||||
|
⇒ Aconitum firmum ssp. firmum (tojad mocny typowy)
syn. Aconitum callibotryon var. firmum · Aconitum nepellus ssp. firmum · takson rodzimy lub trwale zadomowiony
| ||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna ...
· Słupki najczęściej płonne. | ||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania lub za ...
⇒ Aconitum ×cammarum (tojad ogrodowy)
syn. Aconitum ×intermedium · Aconitum nepellus? × variegatum · takson uprawiany Uprawiana bylina ozdobna. | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w p ...
| ||||||||||||||||||||
|
⇒ Aconitum ×berdaui nssp. walasii (tojad Berdaua Walasa)
syn. Aconitum firmum ssp. moravicum × variegatum ssp. v. · takson rodzimy lub trwale zadomowiony
| ||||||||||||||||||||
|
⇒ Aconitum ×exaltatum (tojad wyniosły)
syn. Aconitum plicatum ssp. p. × variegatum ssp. v. · takson rodzimy lub trwale zadomowiony Sudety.
W górskich lasach na źródliskach, wzdłuż strumieni i w ziołoroślach związku All. Adenostylion alliariae. | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania lub ...
· Nasiona w pełni wykształcone. | ||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania lub zak ...
| ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania lub zakładania konta dostępu znajduje się prawym ...
⇒ Aconitum firmum nssp. zapalowiczii (tojad mocny Zapałowicza)
syn. Aconitum firmum ssp. firmum × nssp. paxii · takson rodzimy lub trwale zadomowiony Piętro alpejskie (w Tatrach do 2400m n.p.m.) i subalpejskie, gdzie jest częsty, schodzi dolinami Czarnego Dunajca i Białki do 750m n.p.m.
Często w ziołoroślach związku All. Adenostylion alliariae i wysoko-trawiastych zespołach związku All. Calamagrostion, zwłaszcza w zespole Ass. Aconitetum firmi.
Poza tym w lasach i zaroślach, wzdłuż strumieni i halach. | ||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełne ...
⇒ Aconitum plicatum ssp. plicatum var. plicatum (tojad sudecki typowy)
syn. Aconitum callibotryon Rchb. = A. plicatum ssp. plicatum · takson rodzimy lub trwale zadomowiony W ziołoroślach ze związku All. Adenostylion alliariae, źródliska, sąsiedztwo górskich torfowisk w piętrze alpejskim i subalpejskim, wzdłuż potoków schodzi do piętra górskich lasów. | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej w ...
| ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logo ...
⇒ Aconitum ×czarnohorense (tojad czarnohorski)
syn. Aconitum firmum × ×nanum · takson rodzimy lub trwale zadomowiony Alpejskie i subalpejskie siedliska o "reliktowym" charakterze, wśród skał, w zespołach ziołorośli ze związku All. Adenostylion alliariae i w strefie brzegowej zarośli olchy kosej Ass. Pulmonario-Alnetum viridis lub w wilgotnych miejscach w kosodrzewiną (Pinus mugo). | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atl ...
⇒ Aconitum ×nanum (tojad karlowaty) tojad taurycki ·
syn. Aconitum tauricum ssp. nanum · takson rodzimy lub trwale zadomowiony Endemit Karpat Wschodnich i Południowych; w Polsce jedno stanowisko w Bieszczadach Zachodnich.
Alpejskie i subalpejskie siedliska wśród skał, źródliska, na połoninach w zespołach ziołorośli ze związku All. Adenostylion alliariae. | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna j ...
| ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna p ...
· Hełmy na zewnątrz gruczołowato owłosione. ⇒ Aconitum ×hebegynum (tojad kosmatoowockowy)
syn. Aconitum degenii × variegatum · takson rodzimy lub trwale zadomowiony Takson górski, czasami sięga piętra subalpejskiego, w wilgotnych zaroślach Ass. Pulmonario-Alnetum viridis na wysokości ok. 1100m n.p.m.
Jego spektrum ekologiczne jest szerokie: olszyny Ass. Alnetum incanae, ziołorośla na kamieńcach ze związku All. Adenostylion alliariae, wilgotne łąki All. Calthion palustris, z optimum na wyższych terasach i w strefach przejściowych pomiędzy buczynami Ass. Dentario glandulosae-Fagetum i olszynami Ass. Alnetum incanae. | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, ...
| ||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wers ...
| ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w peł ...
· Ściany boczne nasion gładkie lub pomarszczone. · ta cecha diagnostyczna je ... ⇒ Aconitum firmum ssp. maninense (tojad mocny kosmaty) takson rodzimy lub trwale zadomowiony Takson górski, w buczynach O. Fagetalia sylvaticae, rzadko w świerczynach O. Piceetalia abietis w miejscach wysięku wody lub na źródliskach, wzdłuż strumieni na kamieńcach i w ziołoroślach związku All. Adenostylion alliariae. | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowan ...
· Ściany boczne nasion z 4 – 6 poprzecznymi fałdami. · ta cecha diagnostyczna je ... | ||||||||||||||||||||
Na wysokościach (500)700-800(1100)m n.p.m. na kamieńcach w zespołach Ass. Petasitetum kablikiani, w olszynach Ass. Caltho laetae-Alnetum oraz w żyznych i wilgotnych lasach bukowych Ass. Dentario glandulosae-Fagetum. | ||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||
|
⇒ Aconitum ×gayeri (tojad Gayera)
syn. Aconitum degenii × A. lasiocarpum · takson rodzimy lub trwale zadomowiony Na pogórzu od 300 do 600m n.p.m. w dolinach rzecznych z łęgach Ass. Carici remotae-Fraxinetum, rzadziej na wilgotnych łąkach związku All. Calthion palustris. W niższych położeniach górskich, (400)600-910m n.p.m. wzdłuż potoków w olszynach Ass. Alnetum incanae.
Rzadko w wyższych górach, do 1700m n.p.m., na źródliskach z ziołoroślami związku All. Adenostylion alliariae | ||||||||||||||||||||
|
⇒ Aconitum lasiocarpum ssp. lasiocarpum (tojad wschodniokarpacki typowy) takson rodzimy lub trwale zadomowiony Podgatunek górski, spotykany w kwiecistych ziołoroślach połoninowych Trollio-Knautietum, na krawędziach zarośli Ass. Pulmonario-Alnetum viridis i w zaroślach maliny właściwej (Rubus idaeus), na wysokościach 1020-1150m n.p.m.
Najczęściej występuje wzdłuż potoków, na wyższych terasach, na wysokości (400)500-600(800)m n.p.m. w strefie przejściowej pomiędzy Ass. Petasitetum kablikiani i Ass. Alnetum incanae oraz w strefach przejściowych pomiędzy buczynami Ass. Dentario glandulosae-Fagetum i olszynami Ass. Alnetum incanae. Czasem na wilgotnych łąkach All. Calthion palustris blisko krawędzi lasu. | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersj ...
· i/lub przylegająco niegruczołowato owłosione. | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania l ...
⇒ Aconitum firmum ssp. moravicum (tojad mocny morawski) takson rodzimy lub trwale zadomowiony Takson górski, w buczynach O. Fagetalia sylvaticae, rzadko w świerczynach O. Piceetalia abietis w miejscach wysięku wody lub na źródliskach, wzdłuż strumieni na kamieńcach i w ziołoroślach związku All. Adenostylion alliariae. | ||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania lub zakładania konta dostę ...
⇒ Aconitum firmum nssp. paxii (tojad mocny Paxa)
syn. Aconitum firmum ssp. maninense × ssp. moravicum · takson rodzimy lub trwale zadomowiony Endemit Karpat Zachodnich.
Takson górski, w buczynach O. Fagetalia sylvaticae, rzadko w świerczynach O. Piceetalia abietis w miejscach wysięku wody lub na źródliskach, wzdłuż strumieni na kamieńcach i w ziołoroślach związku All. Adenostylion alliariae. | ||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełne ...
⇒ Aconitum plicatum ssp. sudeticum (tojad sudecki gruczołowy) takson rodzimy lub trwale zadomowiony W alpejskich ziołoroślach ze związku All. Adenostylion alliariae i wzdłuż potoków w piętrze górskich lasów. | ||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej w ...
Endemit Karpat Zachodnich.
Alpejskie i subalpejskie siedliska o "reliktowym" charakterze, wśród skał, w zespołach ziołorośli ze związku All. Adenostylion alliariae i w strefie brzegowej zarośli olchy kosej Ass. Pulmonario-Alnetum viridis lub w wilgotnych miejscach w kosodrzewiną (Pinus mugo). | ||||||||||||||||||||
w pełnej wersji atlasu jest tu dodatkowa, zwarta, wersja klucza - wygodna w użyciu gdy chcemy szybko zorientować się w jego strukturze lub znamy już klucz i chcemy szybciej dojść do celu
uwagi
Od 1983r. do 2014r. ochronie ścisłej podlegał cały rodzaj, osobno był wymieniony tojad dzióbaty (Aconitum variegatum) który znajdował się pod ochroną częściową.
Obecnie chronione gatunki są wyspecyfikowane w rozporządzeniu. Część jest pod ochroną ścisłą, inne pod częściową.
właściwości i zastosowanie
⇈🌱
Byliny, zwykle z bulwiastymi korzeniami. Kilka z nich jest uprawianych w ogrodach jako okazałem byliny ozdobne, na rabaty, do ogrodów skalnych i naturalistycznych.
💠 rabata bylinowa • ⛰ ogród skalny • ogród naturalistyczny • ⁂ pojedynczo lub po kilka w grupie (soliter)
wysokość: 0.5 – 1.5 m
kwitnienie: od lipca do października
wymagania i uprawa
⇈🌸
🔆 miejsce: ☀ słoneczne • ⛅ półcieniste • chłodne
💧 woda: gleba przeciętnie wilgotna (świeża) • nie znosi przesuszania • nie znosi gleby podmokłej
☷ gleba: żyzna • próchniczna
❄️ zimowanie: strefa mrozoodporności 5
🌱 Sadzenie, wysiew, rozmnażanie:
z nasion [po zbiorze lub wczesną wiosną po stratyfikacji, starsze nasiona przelegują]
przez podział [jesienią lub wczesną wiosną na pojedyncze bulwiaste korzenie]