wskazówki do oznaczania storczyków
Oznaczając storczyki trzeba mieć na szczególnym względzie, że wszystkie gatunki storczyków podlegają w Polsce ochronie.
Poza kilkoma względnie częstymi gatunkami większość to rzadkie lub bardzo rzadkie gatunki, występujące na nielicznych stanowiskach w niedużej liczbie egzemplarzy. W szczególności więc nie wolno zbierać okazów, przenosić itd. Storczyki to wieloletnie byliny. W razie potrzeby obserwacji dodatkowych cech do oznaczenia, mamy więc możliwość powrotu w kolejnych latach do tych samych egzemplarzy na danym stanowisku.
Dla oznaczenia, zwłaszcza przy braku możliwości zbioru, konieczne jest wykonanie kilku zbliżeniowych fotografii (lub rysunków) kwiatów, w takich ujęciach by były widoczne detale przestrzennego układu warżki i ostrogi; dotyczy to w szczególności takich trudnych do oznaczenia rodzajów (z mieszańcami) jak: kukułka (Dactylorhiza), kruszczyk (Epipactis) i storczyk (Orchis).
Należy także wykonać opis siedliska i niekiedy odnotować zapach kwiatów (dobrze różnicuje niektóre krajowe gatunki, np. podkolanów (Platanthera)).
nazwa pozycji klucza
*alternatywy dla tej pozycji
· do pozycji w szablonie klucza:
(z)
· powrót z szablonu klucza:
(p)
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Warżka wydęta, trzewikowata, pozostałe listki okwiatu 3.5-6 cm długie. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony Żyzne, prześwietlone lasy liściaste, ciepłe dąbrowy, buczyny, grądy, polany, zarośla, ciepłe murawy na glebach zasobnych w węglan wapnia, o różnym stopniu wilgotności. | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Słupek jeden na szczycie słupka, zwykle podzielony na dwie, rzadziej na cztery pyłkowiny. | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||||||||||||
|
warżka skierowana ku górze, dwuczłonowa, z ostrogą (z) *warżka skierowana w dół, bez ostrogi, niepodzielona
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Roślina jasnożółta, nabiegłe brązowo lub czerwono, z 2-3 kwiatami na szypule, zwisłymi, nabiegłymi czerwono. ▶ Epipogium aphyllum (storzan bezlistny) 
syn. Epipogium aphyllum · takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491] W cienistych lasach bukowych i jodłowych, w świerczynach, na glebach świeżych, umiarkowanie żyznych, kwaśnych do obojętnych. | ||||||||||||||||||||||
|
warżka skierowana w dół, bez ostrogi, niepodzielona (z) *warżka skierowana ku górze, dwuczłonowa, z ostrogą | ||||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Roślina nieco zielonawa; łusek liściowych 2-4. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Corallorhiza trifida (żłobik koralowy) 
syn. Corallorhiza innata · takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491] Żyzne lasy bukowe, torfowiska, widne bory sosnowe, w górskich lasach świerkowych, jodłowych i na ich skrajach, na glebach świeżych lub wilgotnych, zwykle umiarkowanie żyznych, od silnie kwaśnych do zasadowych. | ||||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Roślina żółtobrązowa; łuski liściowe liczne. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony Gatunek stosunkowo często spotykany.
Lasy bukowe, grądy, zarośla, bardzo rzadko na otwartej przestrzeni;
na glebach świeżych, zwykle o odczynie obojętnym, szczególnie często na zawierających węglan wapnia. | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||||||||||||
|
warżka wąska, niepodzielona, całobrzega (z) *warżka trójklapowa lub całobrzega, szeroka i zakończona trzema ząbkami
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiaty białawe, w luźnym kwiatostanie, siedzące. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||||||||||||||
|
warżka trójklapowa lub całobrzega, szeroka i zakończona trzema ząbkami (z) *warżka wąska, niepodzielona, całobrzega | ||||||||||||||||||||||
|
ostroga bardzo krótka, dęta, tak długa jak szeroka, zagięta w stronę warżki (z) *ostroga wyraźnie dłuższa niż szersza, skierowana do tyłu
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiaty zielone, często czerwonobrązowo nabiegłe, siedzące, listki okwiatu hełmowato skupione. ▶ Coeloglossum viride (ozorka zielona) 
syn. Dactylorhiza viridis · takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491] Łąki, zarośla, gleby świeże, umiarkowanie żyzne, zasobne w węglan wapnia, ale także na obojętnych i kwaśnych. | ||||||||||||||||||||||
|
ostroga wyraźnie dłuższa niż szersza, skierowana do tyłu (z) *ostroga bardzo krótka, dęta, tak długa jak szeroka, zagięta w stronę warżki· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście równowąskie do wąsko podługowato-lancetowatych. | ||||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiaty karminowoczerwone. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony Łąki, zarośla, widne prześwietlone lasy sosnowe, nasłonecznione zbocza, na glebach nawapiennych. | ||||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiaty różowe do fioletowo purpurowych. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Liście zwykle stosunkowo szerokie. | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Przynajmniej zewnętrzne listki okwiatu w środkowej części zwężone i następnie maczugowato lub łopatkowato rozszerzone. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Traunsteinera globosa (storczyca kulista) 
syn. Orchis globosus · takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491] Łąki na glebach świeżych, nawapiennych, o odczynie lekko kwaśnym do lekko zasadowego. | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Listki okwiatu nie rozszerzone na szczycie. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Storczyk drobnokwiatowy (Orchis ustulata) ma także drobne kwiaty ale przynajmniej warżka jest purpurowo plamista i 3-6 mm długości. ▶ Pseudorchis albida (gołek białawy) 
syn. Gymnadenia albida · Leucorchis albida · Pseudorchis straminea · takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491] Torfowiska, łąki, na glebach świeżych, ubogich, kwaśnych i bardzo kwaśnych. | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Łodyga tylko z jednym liściem pochwiasto obejmującym łodygę, pozostałe zebrane w przyziemnej różyczce. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Jeśli warżka jest podzielona, to jej boczne łatki nie szczeciniasto-równowąskie. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Dactylorhiza (kukułka) stoplamek · (potocznie: "palczyk") | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Warżka z bocznymi łatkami podzielonymi szczeciniasto-równowąsko. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Neottianthe cucullata (kukuczka kapturkowata) 
syn. Gymnadenia cucullata · takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491] W lasach mieszanych i sosnowych, na glebach świeżych, ubogich i kwaśnych. | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||||||||||||
|
bez liści odziomkowych, dwa liście ustawione w połowie łodygi (z) *wszystkie liście odziomkowe LUB z licznymi liśćmi łodygowymi· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiaty niepozorne, zielonawe, z warżką głęboko podzieloną na dwie części, na wyraźnej szypule. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||||||||||||||
|
wszystkie liście odziomkowe LUB z licznymi liśćmi łodygowymi (z) *bez liści odziomkowych, dwa liście ustawione w połowie łodygi | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
| ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Rośliny kłączowe. | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Rośliny z bulwami (wyjątek tajęża jednostronna (Goodyera repens) z kłączem). | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Przysadki długości zalążni lub dłuższe. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Nerwacja liści równolegle. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony Łąki i pastwiska, nasłonecznione zbocza, na glebach umiarkowanie żyznych, świeżych, o odczynie obojętnym do lekko kwaśnego. | ||||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Listki okwiatu 3-4 mm długości; warżka z zagłębieniem w nasadzie. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony Lasy sosnowe i świerkowe, na glebach świeżych, ubogich i umiarkowanie żyznych, kwaśnych. | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Przysadki znacznie krótsze od zalążni. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiaty żółtawe o miodowym zapachu. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Herminium monorchis (miodokwiat krzyżowy) 
syn. Herminium monorchis · takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491] Łąki, trawiaste zbocza, na glebach obojętnych i lekko zasadowych, często nawapiennych, świeżych lub wilgotnych. | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiaty niepozorne. Torfowiska. | ||||||||||||||||||||||
|
| ||||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Warżka języczkowata, czasem niewyraźnie łatkowana, 3-4 mm długości. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony W piętrze alpejskim Tatr, na stromych zboczach i halach, na glebach nawapiennych, świeżych, umiarkowanie żyznych. | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiatostan 3-8 (18)-kwiatowy. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony Wilgotne łąki i torfowiska, na glebach wilgotnych i mokrych, często na pływającym ple torfowym i na średnio żyznych glebach zasobnych w węglan wapnia, o odczynie od lekko kwaśnego do lekko zasadowego. | ||||||||||||||||||||||
|
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Kwiatostan wielokwiatowy. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony | ||||||||||||||||||||||
|
warżka bez ostrogi, pęd bulwiasto zgrubiały u nasady (z) *warżka z ostrogą, pęd nie zgrubiały u nasady | ||||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Wewnętrzne i zewnętrzne listki okwiatu ± tej samej długości. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony Gatunek o szerokiej skali ekologicznej: wilgotne łąki, torfowiska, olszyny, lasy sosnowe, żyzne buczyny, zarośla, na glebach różnego typu, od suchych do wilgotnych, o różnym stopniu żyzności, od lekko kwaśnych do zasadowych. | ||||||||||||||||||||||
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
· Zewnętrzne listki okwiatu ok. 2×dłuższe od wewnętrznych. · ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony ▶ Hammarbya paludosa (wątlik błotny) 
syn. Malaxis paludosa · takson rodzimy lub trwale zadomowiony [491] Torfowiska przejściowe, wilgotne zagłębienia śródwydmowe, pływające wyspy z torfowców.
Na glebach mokrych, zwykle ubogich, kwaśnych i bardzo kwaśnych. | ||||||||||||||||||||||
|
warżka z ostrogą, pęd nie zgrubiały u nasady (z) *warżka bez ostrogi, pęd bulwiasto zgrubiały u nasady
· ta cecha diagnostyczna jest widoczna po zalogowaniu, w pełnej wersji atlasu, opcja logowania znajduje się prawym górnym rogu strony
▶ Nigritella nigra (ciemnogłów wąskolistny) takson uprawiany, nie ujęty w czekliście [491] W górach Europy. Być może do odszukania w Polsce.
Wysokogórskie hale, w miejscach nasłonecznionych, na glebach zasobnych w węglan wapnia.
| ||||||||||||||||||||||
po zalogowniu, w pełnej wersji atlasu, jest tu dodatkowa, zwarta, wersja klucza - wygodna w użyciu gdy chcemy szybko zorientować się w jego strukturze lub znamy już klucz i chcemy szybciej dojść do celu; przycisk logowania jest w prawym górnym rogu strony
właściwości i zastosowanie
⇈
🌱
Jako bylina ogrodowa krajowe storczyki nie sprawdzają się. Krajowe gatunki są zwykle niepozorne i/albo wymagają specyficznych warunków trudnych do odtworzenia w ogrodzie.
Odrębną, trudną ale ciekawą i fascynującą grupę stanowią egzotyczne storczyki. Ich wymagania są bardzo zróżnicowane. Kolekcjonowanie ich przeważnie wymaga szklarni lub specjalnie przystosowanych fitotronów pozwalających na regulację temperatury i wilgotności powietrza w określonych cyklach.